کشف راز ژنتیکی اختلاف قد؛ چرا مردان بلندتر از زنان هستند؟

اختلاف قد در میان دو جنس درمیان اغلب گونه‌ها مشاهده می‌شود. هرچند این تفاوت، قانون ژنتیکی قطعی نیست و در برخی از گونه‌های جانوری، ماده‌ها از نرها بزرگ‌تر هستند. بااین‌حال، در انسان مردان به‌طور میانگین حدود ۱۳ سانتی‌متر بلندتر از زنان هستند. اما چرا؟ تحقیقی جدید شامل داده‌های ژنتیکی از یک میلیون نفر، توانسته بخشی از پاسخ این معما را ارائه دهد.

به گزارش زومیت، ژنی به نام SHOX  روی جفت کروموزوم ۲۳ وجود دارد که از مدت‌ها پیش ارتباط آن با قد مشخص شده است. این ژن هم روی کروموزوم X (زنان دو نسخه از آن دارند) و هم روی کروموزوم Y (مردان یک نسخه X و یک Y دارند) وجود دارد.

آیا واقعاً تفاوت عملکردی در ژن SHOX برای مردان و زنان وجود دارد؟ مححقان برای بررسی این فرضیه، این پرسش را مطرح کردند که آیا داشتن یک کروموزوم Y اضافی در مقایسه با داشتن یک کروموزوم X اضافی تأثیر بیشتری بر افزایش قد دارد؟

در برخی شرایط نادر، افرادی با یک کروموزوم X یا Y اضافی یا با کمبود یکی از این کروموزوم‌ها متولد می‌شوند. برای یافتن افرادی با این وضعیت‌ها، پژوهشگران داده‌های سه بیوبانک (مخزن‌های اطلاعات ژنتیکی و پزشکی ناشناس) را بررسی کردند؛ یکی از بریتانیا و دو مورد دیگر از ایالات متحده.

به‌گزارش نیویورک‌تایمز، محققان با در اختیار داشتن اطلاعات نزدیک به یک میلیون نفر در سه بیوبانک، توانستند ۱٬۲۲۵ نفر را شناسایی کنند که دارای کروموزوم X یا Y اضافی یا کم‌تر بودند. برخی از این شرایط، مانند افرادی که فقط یک کروموزوم X و هیچ کروموزوم Y ندارند، پیش‌تر با انواعی از مشکلات سلامتی ارتباط داده‌شده‌اند و در این مورد، با قد کوتاه نیز مرتبط بودند.

محققان دریافتند که داشتن یک کروموزوم Y اضافی باعث افزایش قد بیشتری نسبت به داشتن یک کروموزوم X اضافی می‌شود. درنتیجه فرضیه‌ی آن‌ها تأیید شد. دلیل این موضوع می‌تواند به بیوشیمیِ ژن SHOX مربوط باشد.

متیو اوتینز، پژوهشگر ژنتیک در کالج علوم سلامت گایزینگر در پنسیلوانیا و نویسنده‌ی ارشد مطالعه، توضیح می‌دهد که جایگاه ژن SHOX نزدیک به انتهای کروموزوم‌های جنسی قرار دارد. در زنان، بیشتر ژن‌های یکی از دو کروموزوم X غیرفعال می‌شوند. اما ناحیه‌ای در نوک کروموزوم X وجود دارد که ژن‌ها در آن فعال باقی می‌مانند. ژن SHOX آن‌قدر به این ناحیه نزدیک است که به‌طور کامل خاموش نمی‌شود.

در مردان، کروموزوم X که حاوی SHOX است، کاملاً فعال است و در کروموزوم Y نیز همین‌طور. به عبارت دیگر، یک زن با داشتن دو کروموزوم X نسبت به یک مرد با کروموزوم X و Y، دوز کمی پایین‌تر از ژن SHOX را دریافت می‌کند که همین امر می‌تواند یکی از دلایل تفاوت قد میان زنان و مردان باشد.

اریک شاد، استاد دپارتمان ژنتیک و علوم ژنومی در مدرسه‌ی پزشکی مانت ساینای نیویورک، درباره‌ی یافته‌های جدید گفت: «این تحقیق واقعاً جالب است. مطالعه‌ی جدید، استفاده‌ی عالی از بیوبانک‌ها برای کشف چیزی را نشان می‌دهد که هنوز هم تا حدی مرموز باقی مانده است. با اینکه این اثر نسبتاً جزئی به‌نظر می‌رسد، حدود ۲۰ درصد از اختلاف قد را توضیح می‌دهد.»

نتایج تحقیق در نشریه‌ی مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا منتشر شده است.

بحران مهریه؛ پدیده‌ای چندلایه و فراتر از حقوق و قضا

بیشتر بخوانید:

زنان ایرانی در رتبه‌ جهانی قد از مردان پیشی گرفتند/ در ۱۰۰ سال چقدر بزرگ شدیم؟!

تمرین دادن دست غیرغالب چگونه مغز را تقویت می‌کند؟

تماشاخانه

کوروش می‌گوید: «خدایان آزاد شدند، مردم آزاد شدند، و هر کس می‌تواند خدای خود را بپرستد» / چرا «منشور کوروش» مهم است؟ (فیلم)

اولین حضور کوتاه همایون ارشادی در سینما ؛ فیلم کاکادو سال 1373 (فیلم)

فیلم های دیگر