عصر ایران - در اوایل دهه ۱۹۳۰، ارتش لهستان مفاهیم استراتژیک جدیدی را برای همکاری تانکها، پیادهنظام و سوارهنظام توسعه داد. در این راستا، گسترش استفاده از وسایل نقلیه موتوری در نیروهای نظامی مطرح شد و مسئله اخذ لیسانس خارجی برای تولید خودرو به یکی از دغدغههای اصلی تبدیل گردید.
برنامهها بر این فرض استوار بود که با کسب فناوری یک وسیله حملونقل مدرن، مؤسسه مهندسی ملی لهستان (PZInz) – کنسرسیومی از کارخانههای زیر نظر وزارت دفاع – میتواند در نهایت به توسعه خودروهای نظامی بومی خود نیز کمک کند.
در سال ۱۹۳۲، در کمال ناباوری، پیشنهاد شرکت فیات از میان پیشنهادهای متعدد رقبای دیگر انتخاب شد. در آن زمان، خودروهای فیات در لهستان چندان شناخته شده نبودند و علاوه بر این، قرارداد فیات دارای بند نامطلوبی بود که PZInz را ملزم میکرد از ساخت خودروهای رقابتی طراحی بومی خود مانند CWS و Lux-Sport صرفنظر کند.
مدل اصلی که قرار بود در لهستان تولید شود، فیات ۵۰۸ بالیلا (Fiat 508 Balilla) بود؛ یک خودروی خانوادگی قابل اعتماد و مقرونبهصرفه که از یک موتور چهار سیلندر ۹۹۵ سیسی با ۲۴ اسب بخار قدرت بهره میبرد.
تولید پیشرانه این خودرو در سال ۱۹۳۴ کاملاً تحت کنترل داخلی لهستان قرار گرفت. کل این خودرو، که اندکی توسط تیمی به رهبری «زیگمونت اوکولوو» بازمهندسی شده بود، در سال ۱۹۳۵ تحت عنوان Polski Fiat 508 به تولید
رسید. همزمان، تولید کامیون ۲.۵ تنی Polski Fiat 621 نیز آغاز شد. بعدها، مدل بزرگتر فیات ۵۱۸ با موتور ۱۹۰۰ سیسی و ۴۵ اسب بخار نیز به خط تولید اضافه شد.
علاوه بر تولید کامل مدلهای ذکر شده، تعداد محدودی از فیات ۱۵۰۰ مدرن نیز توسط PZInz (از قطعات وارداتی) مونتاژ شد. مدلهای فیات ۱۱۰۰ و ۵۰۰ توپولینو (Topollino) نیز در ایستگاه خدمات مرکزی فیات در ورشو مونتاژ میشدند. تمام این خودروها نشان "Polski Fiat" را بر خود داشتند. شرکت مشترک لهستانی-ایتالیایی تازه تأسیس شده "Polski Fiat SA" نیز مسئولیت خدمات پس از فروش و فعالیتهای تبلیغاتی را بر عهده داشت.
اگرچه این توافقنامه لیسانس برای طرحهای اصیل PZInz مانند CWS و لاکس-اسپورت نامطلوب بود، اما برای صنعت خودروسازی لهستان بسیار حیاتی بود. Polski Fiat 508 اولین خودروی لهستانی بود که در تیراژ هزاران دستگاه (۲۰۰۰ دستگاه در سال) و با قطعات مکانیکی ساخت داخل تولید شد. بدنه سدان استاندارد این خودرو با قطعات وارداتی از ایتالیا ساخته میشد، اما مدلهای مختلف بدنه (کابریولِه، وانت و غیره) نیز توسط شرکتهای محلی تولید بدنه (Coachbuilders) در دسترس بودند.
این خودروی با قیمت مناسب، به وضوح برای بسیاری از افرادی که پیش از آن فقط آرزوی داشتن خودرو داشتند، امکان دسترسی به خودرو را فراهم کرد. سیاست جدید و ترویجدهنده حملونقل که توسط وزارت حملونقل در سال ۱۹۳۵ پایهگذاری شد، نقش مهمی ایفا کرد؛ این سیاست به هر خریدار خودروی جدید ساخت لهستان، ۲۰ درصد تخفیف مالیاتی (از مالیات پرداخت شده در ۳ سال گذشته) اعطا میکرد. این امر نه تنها Polski Fiat را ارزانتر کرد، بلکه سایر تولیدکنندگان مانند جنرال موتورز را نیز تشویق کرد که حداقل محصولات خود را در لهستان مونتاژ کنند. فروش سالانه خودروهای نو (همه برندها) به طور ناگهانی از ۱۵۰۰ دستگاه در سال ۱۹۳۴ به ۱۴,۰۰۰ دستگاه در سال ۱۹۳۸ افزایش یافت (و برای سال ۱۹۴۰، فروش ۲۰,۰۰۰ دستگاه پیشبینی شده بود). تعداد کارکنان PZInz از ۳۰۰ نفر در سال ۱۹۳۴ به ۳۰۰۰ نفر در سال ۱۹۳۹ رسید و چندین خودروی نظامی نیز از مدلهای ۵۰۸، ۵۱۸ و ۶۲۱ استخراج شدند. پس از سالها رکود اقتصادی، به نظر میرسید رونق و رفاه در شرف وقوع باشد.
تولید Polski Fiat، با مجموع ۱۰,۰۰۰ دستگاه، با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف شد. برخی از این خودروها از جنگ جان سالم به در بردند و حتی در دهه ۶۰ میلادی نیز اغلب به عنوان خودروی روزمره دیده میشدند. امروزه نمونههای کاملاً بازسازی شده آنها در گردهماییهای خودروهای کلاسیک به نمایش گذاشته میشوند. نام تجاری "Polski Fiat" دوباره در اواخر دهه ۶۰ و این بار توسط FSO در ورشو احیا شد.


