تن بناهای تاریخی از انفجارها می‌لرزد / ایران هنوز لیست آثار قرمز ندارد (فیلم)

فیلم گزارش را این‌جا ببینید

عصر ایران ؛ ساجده عرفانی ــ موزه‌های ایران همچنان تعطیل‌اند و به گفته وزیر میراث فرهنگی، تا بازگشت شرایط به حالت عادی، درهایشان باز نخواهد شد. در ۱۲ روز گذشته، موزه‌داران با تمام توان کوشیدند تا آسیب به آثار تاریخی را به حداقل برسانند، اما تهدیدهای جنگ بسیار فراتر از این تلاش‌هاست؛ تهدیدهایی که نه‌تنها مستقیم، بلکه غیرمستقیم نیز تمدن بشری را نشانه گرفته‌اند.

ملیحه مهدی‌آبادی، کارشناس میراث فرهنگی، درباره این تهدیدها می‌گوید: «تهدیدات مستقیم شامل تخریب ناشی از بمباران هوایی، شلیک موشک یا حملات نظامی است که به ویرانی آثار منجر می‌شود. از سوی دیگر، تهدیدات غیرمستقیم مانند رها شدن موزه‌ها و سایت‌های باستانی به دلیل کاهش نگهبانان، زمینه را برای غارت و قاچاق آثار فراهم می‌کند؛ همانند آنچه در جنگ جهانی دوم برای موزه‌های فرانسه یا در جنگ عراق برای موزه موصل رخ داد، جایی که سربازان آمریکایی اشیای تاریخی را به سرقت بردند.»

یکی از نگرانی‌های اصلی، آسیب به سایت‌های تاریخی کرمانشاه در جریان حملات اخیر بود. این شهر که در ۱۲ روز گذشته بارها هدف حمله قرار گرفت، دارای بناهایی است که در معرض خطر جدی قرار دارند. فعالان مدنی در نامه‌ای به یونسکو خواستار توجه ویژه به این منطقه شدند. مهدی‌آبادی توضیح می‌دهد: «خطر بمباران مستقیم یا موشک‌باران سایت‌های تاریخی وجود داشت. انفجارهای اطراف این بناها، با توجه به قدمت ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ ساله و فرسایش‌های فیزیکی و شیمیایی سنگ‌های آهکی زاگرس، می‌تواند ترک‌ها و شکستگی‌های موجود را گسترش دهد و حتی به فروپاشی کامل منجر شود.»

جنگ علاوه بر تهدیدات مستقیم، پیامدهای غیرمستقیمی چون درگیری‌های قومی و مذهبی و اقدامات گروه‌های افراطی را نیز به دنبال دارد؛ مانند تخریب‌های داعش در عراق و سوریه یا نابودی بوداهای بامیان توسط طالبان. خطر دیگر، استفاده از سایت‌های تاریخی به‌عنوان پایگاه نظامی، انبار تسلیحات یا سنگر است که آن‌ها را به هدفی مشروع برای دشمن تبدیل می‌کند، نقض آشکار کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه که استفاده نظامی از میراث فرهنگی یا هدف قرار دادن آن را ممنوع کرده است.

مهدی‌آبادی هشدار می‌دهد که پیشگیری بهتر از درمان است. احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران، نیز پیش‌تر گفته بود که ایران هنوز فهرست آثار قرمز تاریخی ندارد؛ فهرستی که به دلیل کمبود بودجه ۲۰۰ هزار دلاری تهیه نشده است. او تأکید می‌کند که نامه‌نگاری با یونسکو تنها جنبه آگاهی‌بخشی دارد و این سازمان توان حفاظت عملی از آثار را ندارد، همان‌طور که نتوانست از موزه موصل یا آثار ثبت جهانی حلب محافظت کند. مسئولیت اصلی حفاظت، بر عهده دولت و سازمان میراث فرهنگی است.

وی در پایان می‌افزاید: «ایجاد تأسیسات صنعتی یا نظامی نزدیک به محوطه‌های تاریخی، مانند پتروشیمی بیستون در نزدیکی کتیبه داریوش، خطر بزرگی است. انفجار در این تأسیسات می‌تواند لرزش‌هایی ایجاد کند که به آثار آسیب برساند یا نشت مواد شیمیایی، مانند باران‌های اسیدی، اثرات مخربی بر سنگ‌های تاریخی داشته باشد.»

کارشناسان تأکید دارند که حفاظت از میراث فرهنگی ایران نیازمند اقدام فوری و برنامه‌ریزی دقیق است تا این گنجینه‌های تمدنی از گزند جنگ در امان بمانند.

عکس یادگاری کودکان آمریکایی با مقبره ناصرالدین شاه؛ شکوه قجری در شهرری

بیشتر بخوانید:

مرمت شلختۀ پل ساسانی (+عکس)

وزیر میراث فرهنگی: موزه‌ها و اماکن تاریخی با "عادی شدن شرایط" بازگشایی می‌شوند

تماشاخانه

تبلیغ کودک‌همسری: وقتی رسانهٔ ملی «عروس کودک» می‌سازد / بازی با سرنوشت کودکی که نمی‌داند زناشویی یعنی چه؟ (فیلم)

10 فیلم فاطمه معتمدآریا با لهجه‌های مختلف ایران ؛ آبادانی، ترکی، گیلکی، یزدی و ... (فیلم)

فیلم های دیگر