درنگی بر کمین بیت حانون!

صابر گل عنبری : بنا به اعلام ارتش اسرائیل پنج نظامی آن پریروز در کمین چهار مرحله‌ای شاخه نظامی حماس در بیت حانون در نوار غزه کشته شدند و 14 نفر دیگر هم زخمی شده‌اند.

 

کشته شده‌های این عملیات از گردان توراتی ارتدوکسی «نتزاح یهودا» بودند که تندروترین نیروی ارتش اسرائیل به حساب می‌آید و در سال 2022 دولت بایدن می‌خواست آن را به اتهام جنایت علیه فلسطینی‌ها تحریم کند؛ اما تحت فشار لابی اسرائیلی از این اقدام منصرف شد.

 

این کمین در بحبوحه دو رویداد سیاسی جاری می‌تواند واجد دلالت‌های خاص خود باشد؛ نخست مذاکرات آتش‌بس میان اسرائیل و حماس در دوحه و دوم در جریان سفر نتانیاهو به آمریکا و دیدارش با ترامپ. 

 

عملیات بیت حانون در ادامه زنجیره کمین‌های فلسطینی‌ها در مناطق مختلف نوار غزه انجام شده که در ماه‌های اخیر شدت یافته و در هفته‌های گذشته تقریبا به عملیاتی شبه روزانه تبدیل شده است. 

 

فارغ از این که غزه اکنون نوعی پاکسازی نژادی را در قرن 21 تجربه می‌کند و به تلی از خاک تبدیل شده است؛ اما کمین چهار مرحله‌ای بیت حانون واجد چند دلالت و ابعاد مهمی است. 

 

نخست این که این کمین پرتلفات که سومین از نوع خود در این منطقه و شدیدترین آن‌ها در ماه‌های اخیر است، تقریبا در نقطه صفر مرزی باریکه غزه در شمال شرقی آن و در فاصله سه کیلومتری شهر اسدوروت اسرائیل در بیت حانون رخ داد. شدت انفجار بمب‌های کمین به حدی بود که ساکنان اسدوروت گمان می‌کردند این شهر هدف حمله موشکی قرار گرفته است. 

 

وقوع چنین عملیات سنگینی (بمب‌گذاری و سپس درگیری تن به تن) پس از 21 ماه جنگ آن هم در نقطه صفر مرزی و پس از چند بار اعلام پاکسازی کامل این منطقه که با خاک یکسان شده و هیچ ساختمان سالمی در آن باقی نمانده، گویای این واقعیت است که جنگ افسار گسیخته و نسل‌کشی تمام عیار در باریکهِ ویران شدهِ غزه پس از نزدیک به دو سال هنوز منتج به تامین امنیت محیط مرزی اسرائیل، نابودی حماس و دفع خطر و تهدید آن در این محدوده مرزی نشده است؛ چه رسد به مناطق غیر مرزی این باریکه به سمت عمق آن در داخل.

 

دوم این که این عملیات و کمین‌های مشابه در حالی رخ می‌دهد که کل باریکه غزه تحت رصد و پایش لحظه‌ای و کامل پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های جاسوسی برای شناسایی نیروهای فلسطینی و تحرکات آن‌ها و... قرار دارد. در همین حال هم نیروهای اسرائیلی در هر منطقه‌ای که وارد شده‌اند، چندین دستگاه پیشرفته تجسسی کار گذاشته‌اند. با این حال، وقوع چنین کمین پیچیده و زمان‌بری بدان معناست که اولا این تکنولوژی پیشرفته بدون عامل نفوذ انسانی ضامن موفقیت کامل نیست و ثانیا اسرائیل پس از حمله غافلگیر کننده هفتم اکتبر همچنان در جنگ امنیتی و اطلاعاتی با غزه دچار قسمی خلا است. 

 

سوم این که این کمین در منطقه‌ای مرزی که اسرائیل آن را «محیط امنیتی» خود می‌پندارد و دیگر عملیات‌های روزهای اخیر در خان‌یونس، شرق غزه و دیگر مناطق باریکه غزه، روایت برخی رسانه‌ها مبنی بر خروج 80 درصد از این باریکه از سیطره امنیتی حماس را زیر  سوال می‌برد. البته چنین ادعایی تاکنون از جانب خود اسرائیل و رسانه‌های آن هم مطرح نشده است. اساسا چنین کمین‌هایی در فقدان سیطره امنیتی امکانپذیر نیست. 

 

با وجود ضربات سنگین و هزینه‌های بی‌سابقه‌ای که حماس متحمل شده است، اما هنوز معضل بنیادین اسرائیل در غزه ایجاد جایگزینی برای این تشکیلات است که تحقق آن هم مولود نابودی حماس است که بعد از دو سال جنگ نابرابر این هدف "هنوز" محقق نشده است. هیچ گونه موازنه‌ای میان اسرائیل و حماس برقرار نبوده و نیست و امکانات نظامی این سازمان در مقایسه با اسرائیل زیر صفر است و از این رو، طبیعی این بود که حداکثر چند ماه بیشتر آن هم در جنگی بی‌قاعده دوام نیاورد؛ اما بعد از 21 ماه هنوز اسرائیل از ضرورت نابودی توانمندی‌های نظامی و دولتی حماس سخن می‌گوید. صرف نظر از نوع نگاه به حماس، اما مقاومتی که در این باریکهِ کاملا تحت محاصره در سایه انواع جنایات جنگی ضد بشری صورت می‌گیرد، فراتر از تصور است و هیچ شباهتی با هیچ جنگ نامتقارنی -نه ویتنام، نه افغانستان، نه الجزایر و... ندارد.

 

بله! در بخش‌هایی از جنوب نوار غزه (در بخشی از رفح) باندهای مسلحی چون گروه "یاسر ابو شباب" به وسیله اسرائیل ایجاد شده است. اما کل مساحت تحت اشغالِ خودِ اسرائیل پس از نزدیک به دو سال حدودا 50 درصد مساحت کل غزه (با شمول 30 درصد منطقه باز) است و بخشی از این مناطق هم در منطق نظامی به علت تداوم عملیات‌ها در آنها اصطلاحا جزو مناطق سقوط کرده به حساب نمی‌آیند. 

 

واقعیت این است که اگر کنترل 80 درصد مساحت غزه از کنترل حماس خارج شده بود، مفروض آن تاکنون ایجاد یک تشکیلات جایگزین بود و دیگر هیچ نیازی به مذاکره با حماس نبود. همین حکمرانی جایگزین کافی بود که 20 درصد دیگر را هم از کنترل حماس خارج کند.