عنکبوت‌ها از کجا آمده‌اند؟

 پژوهشگران دانشگاه آریزونا، کالج لیکامینگ و کینگز کالج لندن با بررسی فسیلی ۵۰۰ میلیون ساله به نام «مولیسونیا سیمتریکا»، متوجه شباهت‌های چشمگیر مغز بندپایان دریایی منقرض‌شده و عنکبوتیان امروزی شده‌اند. این کشف، نظریه‌های موجود درباره چگونگی و محل آغاز تکامل عنکبوت‌ها و بستگان نزدیک آن‌ها را به چالش می‌کشد.

امروزه، عنکبوت‌ها، عقرب‌ها، کنه‌ها و مایت‌ها تقریبا همگی موجوداتی خشکی‌زی هستند و دیدگاه غالب این است که این عنکبوتیان از یک نیای مشترک خشکی‌زی تکامل یافته‌اند.

به گزارش زومیت، عنکبوتیانِ خشکی‌زی با سایر گیره‌داران دریایی مانند عنکبوت‌های دریایی و خرچنگ‌های نعل‌اسبی خویشاوند هستند، اما از آنجایی که فسیل‌های مربوط به دوره‌های اولیه‌ی تکامل این گروه بسیار کم، پراکنده یا ناقص هستند، بازسازی کامل مسیر تکاملی آن‌ها بسیار دشوار است.

برای هر موجود زنده‌ای، حتی اگر پاهای زیادی داشته باشد، تغییر محیط زندگی از دریا به خشکی تحولی بزرگ و چالش‌برانگیز است که به سازگاری‌های فراوان نیاز دارد.

قدیمی‌ترین فسیل شناخته‌شده‌ای که به عنکبوتیان تعلق دارد، مربوط به عقربی است که حدود ۴۳۰ میلیون سال پیش روی زمین زندگی می‌کرد. بااین‌حال، شواهد تازه نشان می‌دهد که گروه عنکبوتیان احتمالا خیلی زودتر از این تاریخ، یعنی قبل از آنکه عقرب یاد شده ظاهر شود، از دیگر گونه‌های گیره‌دار جدا شده و مسیر تکاملی متفاوتی را آغاز کرده‌اند.

مولیسونیا از نظر ظاهری  ممکن است چندان شبیه عنکبوت به‌نظر نرسد. این موجود بیشتر شبیه خرخاکی کوچکی با پاهای زیاد است و پیش‌تر تصور می‌شد جد خرچنگ‌های نعل‌اسبی باشد.

پژوهشگران با استفاده از میکروسکوپ نوری، از سیستم عصبی مرکزی فسیل مولیسونیا سیمتریکا تصویربرداری کردند و به کشف غیرمنتظره‌ای دست یافتند.

ساختار سیستم عصبی مولیسونیا با ساختار سیستم عصبی خرچنگ‌های نعل‌اسبی، سخت‌پوستان یا حشرات تفاوت دارد و بیشتر شبیه ساختار سیستم عصبی عنکبوتیان است؛ به طوری که مراکز عصبی آن به صورت معکوس و به سمت عقب قرار گرفته‌اند. سیستم عصبی تعداد زیادی پا و همچنین دو بخش دهانی شبیه به انبر را عصب‌دهی می‌کند که در عنکبوت‌های امروزی به شکل نیش‌ درآمده‌اند.

در فسیل مولیسونیا بخش‌هایی از مغز مشاهده می‌شود که مشابه بخش‌های مغزی موجودات زنده امروزی هستند و این امر نشان می‌دهد که ساختارهای مغزی خاصی از همان دوران‌های بسیار دور وجود داشته و حفظ شده‌اند.

تحلیل‌های آماری نشان داد که شباهت ساختارهای مغزی عنکبوتیان با فسیل مولیسونیا اتفاقی نیست و احتمالا این ویژگی‌ها از نسلی به نسل دیگر به ارث رسیده‌اند. چنانچه نظر تیم پژوهشی درست باشد، مولیسونیا در پایه شجره‌نامه عنکبوتیان و در کنار گروه خرچنگ‌های نعل‌اسبی و عنکبوت‌های دریایی قرار می‌گیرد.

احتمال دارد ویژگی‌های خاص مغز مولیسونیا به نسل‌های بعدی این گروه کمک کرده باشد تا بتوانند به خوبی با زندگی در محیط خشکی سازگار شوند. به‌عنوان مثال، مسیرهای عصبی مستقیم و کوتاه که به پاها و بخش‌های دهانی انبرمانند می‌روند، به موجودات این امکان را می‌دهند که حرکات پیچیده و ظریف مثل راه رفتن یا تار بافتن را بهتر و سریع‌تر انجام دهند و کنترل بهتری روی این فعالیت‌ها داشته باشند.

نیکولاس استراسفلد، عصب‌شناس دانشگاه آریزونا بر این باور است که موجودی شبیه به مولیسونیا ممکن است به تدریج با زندگی روی زمین سازگار شده و هزارپاها و حشرات اولیه را به عنوان غذای خود انتخاب کرده باشد. ممکن است اولین عنکبوتیانی که به زندگی روی خشکی سازگار شدند، باعث شده‌ باشند حشرات برای فرار از آن‌ها بال‌هایی تکامل دهند و بتوانند پرواز کنند و در پاسخ به شکار در هوا، عنکبوت‌ها نیز تارهایی ساختند که به آن‌ها در گرفتن این طعمه‌های بال‌دار کمک کند.

عنکبوتیان توانسته‌اند در محیط‌های بسیار متنوع و متفاوت، از کف دریا گرفته تا بالای درختان، خود را با شرایط مختلف زندگی سازگار کنند.

شیما محمدی، کارگردان زن «کازابلانکا»/ کامران تفتی و سینا رازانی ستاره‌های تئاتر جدید‌ (عکس)

بیشتر بخوانید:

5 گیاه خانگی که عنکبوت‌ ها را از خانه شما دور نگه می‌دارند

دانشمندان شواهدی از «گفتگوی گیاهان و حشرات» را ثبت کردند

عنکبوت‌ها سالی 400 میلیون تُن غذا می‌خورند!

تماشاخانه

تبلیغ کودک‌همسری: وقتی رسانهٔ ملی «عروس کودک» می‌سازد / بازی با سرنوشت کودکی که نمی‌داند زناشویی یعنی چه؟ (فیلم)

10 فیلم فاطمه معتمدآریا با لهجه‌های مختلف ایران ؛ آبادانی، ترکی، گیلکی، یزدی و ... (فیلم)

فیلم های دیگر