عرضه عروسکهایی با ظاهری عجیب و البته ترند در برخی فروشگاههای اینترنتی و صفحات اینستاگرامی، در ابتدا بهعنوان وسیلهای برای کنترل خشم و کاهش استرس معرفی شد؛ اما نامگذاری آنها همهچیز را تغییر داد.
به گزارش فرارو، این محصولات که با عنوان «فیجت ضد استرس» به فروش میرسند، با نامهای «مرتضی» و «مرضیه» عرضه شدهاند.
ماجرا از آنجا آغاز شد که دو عروسک با نامهای مذهبی خاص به عنوان عروسکهایی ترند در فضای مجازی دست به دست شدند. این عروسکها ظاهری شبیه به میمون یا خوک دارند و بافت آنها به گونهای انعطافپذیر ساخته شده است تا با وجود اینکه به شدت به هم فشرده میشوند، باز به حالت اول باز میگردند. این موضوع حساسیتهای مذهبی را برانگیخت و اعتراض کاربران را در شبکههای اجتماعی به همراه داشت. تعدادی از کاربران نوشتند که چنین نامگذاریای با باورهای دینی جامعه ایرانی در تضاد است و باید با آن برخورد شود.
بر اساس گزارشها، این محصولات در فروشگاههای اینترنتی از جمله «دیجیکالا»، «باسلام» و صفحات اینستاگرامی با عنوانهایی چون «فیجت گوریل شنی» یا «عروسک کتکخور» عرضه شده بودند. فروشندگان، آنها را ابزارهایی برای کاهش استرس معرفی کردهاند، اما در توضیحات کالا از نامهای مذهبی استفاده شده بود؛ موضوعی که از نظر بسیاری از کاربران «قبحشکنی فرهنگی» تلقی شد.
نسبت دادن قبح شکنی فرهنگی از سوی برخی کاربران سبب شد که نام این عروسکها بیش از پیش بر دهانها بیافتد. بنابراین برخی از پلتفرمهای فروش آنلاین لینکهای مربوط به این محصولات را حذف کردند، اما بررسیها نشان میدهد که در تعدادی از صفحات اینستاگرامی هنوز نمونههایی از این عروسکها با نامهای مشابه به فروش میرساند.
در همین حال، تعدادی از کاربران در بخش «فارسمن» یک خبرگزاری دولتی، با ثبت پویشی تحت عنوان «قبحشکنی از نامهای مقدس در فروشگاههای اینترنتی»، خواستار پیگیری قضایی موضوع شدند.
کاربران این پویش تأکید کردهاند که «انتخاب چنین نامهایی تصادفی نیست» و هدف آن «بیاهمیت جلوه دادن حرمت نامهای مقدس» است. در بخشی از این پویش آمده است: «در این فروشگاهها عروسکی با ظاهر میمون با نام مرتضی و عروسکی دیگر با ظاهر خوک بهعنوان مرضیه و دوستدختر او عرضه شده است. اگر این نامگذاری اتفاقی بود، چرا از نامهای غیرمذهبی استفاده نشده است؟»
به دنبال انتشار این اعتراضات، گزارشها حاکی از آن است که پلتفرمهای مذکور طی روزهای اخیر، نامهای مورد اشاره را از صفحات خود حذف کردهاند. حتی یکی از خبرگزاریها برای ساعاتی این اخبار را از سایت خود حذف نمود و بعد از گذشت چند ساعت دوباره منتشر کرد.
در مورد این عروسکها در سطح رسمی نیز، نهادهای قضایی وارد عمل شدهاند. بر اساس گزارشی از مرکز رسانه قوه قضاییه، دادستانی تهران شامگاه یکشنبه با صدور دستوری به ضابطان قضایی، خواستار شناسایی عوامل پشت صحنه در تولید، توزیع و تبلیغ عروسکهای موهن شد. در این دستور آمده است: «در پی گزارشهای رسیده مبنی بر طراحی و تبلیغ عروسکهایی که با نام مقدسات عرضه میشوند، دادستانی تهران به ضابطین دستگاه قضایی مأموریت داده است تا در اسرع وقت عوامل دخیل در این اقدام را شناسایی و جهت رسیدگی به دستگاه قضایی معرفی کنند.»
در ادامه این گزارش تأکید شده که فروش عروسکهای موهن در برخی سکوهای مجازی و حتی بعضی مغازهها بدون توجه به بار مذهبی آنها صورت گرفته است و لازم است با عوامل مؤثر در این زمینه برخورد قانونی شود.
همزمان با اقدامات قضایی، گروهی از شهروندان نیز با انتشار کارزاری اینترنتی خطاب به دادستان کل کشور، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس پلیس فتا، خواستار برخورد با سازندگان و عرضهکنندگان این محصولات شدهاند. در متن این کارزار آمده است: «استفاده از نامهای مقدس برای محصولاتی با ماهیت سرگرمی یا بازیچه، بهویژه زمانی که با ظاهر حیوانی و کاربردی چون کتک خوردن همراه است، نوعی بیاحترامی به مقدسات محسوب میشود و احساسات میلیونها مسلمان را جریحهدار میکند.»
امضاکنندگان این بیانیه همچنین تأکید کردهاند که این اقدام علاوه بر جنبه فرهنگی، نقض صریح اصل بیستوسوم قانون اساسی و مصادیق جرم «توهین به مقدسات» است و از نهادهای مسئول خواستهاند تولید و توزیع این عروسکها را متوقف و با متخلفان برخورد کنند. از طرفی دیگر آنان اشاره دارد که «ما بر این باوریم که حفظ حرمت مقدسات دینی، امری فراتر از هر جناحبندی سیاسی و ضرورتی برای انسجام ملی است.»
این عروسک ها، در اصل نوعی فیجت ضد استرس (Stress Relief Toy) هستند؛ محصولاتی که در دهههای اخیر در جهان به ویژه در آمریکا، اروپا و شرق آسیا توسعه یافتهاند و معمولاً با بافت نرم و قابل فشار، برای کاهش اضطراب و استرس طراحی شدهاند.
مشهورترین نمونه خارجی، Lubo یا «Squishy Toys» است که در چند سال اخیر با فروش گسترده در بین کودکان و نوجوانان محبوبیت پیدا کرده است. این عروسکها معمولاً شکل حیوانات، میوهها یا شخصیتهای فانتزی دارند. نمونه مشابه دیگری در ژاپن و کره وجود دارد که با عنوان «Stress Ball» عرضه میشود و اساساً هدف آن سرگرمی و کاهش استرس است.