کشاورزان آثار باستانی شهر «اردشیر خوره» را زیر رو رو کردند / انفجار در نزدیکی کاخ ثبت جهانی اردشیر بابکان (فیلم)

عصر ایران ؛ حسن ظهوری ــ برای نخستین‌بار پس از ۴۷ سال در جمهوری اسلامی، تصویری محترمانه و ارزشمند از یک پادشاه ساسانی ــ شاپور اول ــ ارائه شده؛ همان پادشاهی که امپراتور روم در برابرش زانو زد. اما در حالی که مجسمه‌ی او ساخته می‌شود و از اقتدارش سخن گفته می‌شود، شهری که او و پدرش اردشیر بابکان بنیان گذاشته‌اند، در بی‌توجهی و فقدان نظارت رو به نابودی است. این شهر «گور» یا «اردشیر خُرّه»، نخستین شهر دایره‌ای جهان و ثبت‌شده در فهرست جهانی یونسکو، اکنون زیر شخم کشاورزان و فعالیت‌های تخریبی قرار دارد.

تصاویر تازه نشان می‌دهند کشاورزان آزادانه در عرصه‌ی تاریخی شهر گور شخم می‌زنند؛ محوطه‌ای که هنوز کاخ‌ها، خانه‌ها، معابد و آثار ساسانی در آن مدفون‌اند و بسیاری از آن‌ها حتی یک‌بار هم کاوش نشده‌اند. هر بار کلنگ باستان‌شناسان بر زمین نشسته، آثار مهمی چون گورهای ساسانی یا نقاشی‌های رنگین دیواری از دل خاک بیرون آمده، اما امروز سفال‌ها و اشیای تاریخی پس از شخم‌زدنِ مزارع بر سطح زمین رها می‌شوند. نبود هرگونه نظارت باعث شده حتی آغل گوسفندان روی عرصه‌ی تاریخی ساخته شود و دام‌ها آزادانه میان بقایای شهر باستانی بچرند.

شهر گور که در سال ۲۲۴ میلادی توسط اردشیر بابکان طراحی و با تلاش شاپور اول تکمیل شد، یکی از منحصربه‌فردترین شهرهای برنامه‌ریزی‌شده‌ی جهان با قطر حدود دو کیلومتر و جمعیتی پنجاه تا شصت هزار نفری در دوران اوج خود بوده است. مناره‌ی بلند و اسرارآمیزی که در مرکز دایره‌ی کامل شهر قرار دارد، هنوز کاربری قطعی‌اش مشخص نیست، اما نشانه‌ی اصلی موقعیت هندسی شهر است.

این شهر در فیروزآباد استان فارس قرار دارد؛ جایی که در سه کیلومتری آن کاخ باشکوه اردشیر بابکان ــ یکی از برجسته‌ترین آثار دوره ساسانی و ثبت جهانی یونسکو ــ واقع شده است. اما همین محدوده‌ی ثبت جهانی نیز از تخریب در امان نمانده. انفجاری مهیب در فاصله کمتر از یک کیلومتری کاخ رخ داده و فیلم‌هایی که اهالی محلی ثبت کرده‌اند، نزدیکی خطرناک عملیات معدن‌کاران و راه‌سازان را به این اثر تاریخی نشان می‌دهد؛ اقدامی که پیش از این سابقه نداشته و اکنون برای نخستین‌بار در دولت آقای پزشکیان رخ داده است.

ورودی پهنه‌ی ثبت جهانی تنگاب نیز به حال خود رها شده و هرکس بدون محدودیت در محدوده میراث جهانی فعالیت تجاری دارد. حتی پل تاریخی ساسانی زیر لایه‌هایی از خاک پنهان شده و روی آن کشاورزی می‌کنند. مدیریت پایگاه میراث جهانی فیروزآباد به‌دلیل کمبود نیرو، نبود کارشناسان تخصصی و حضور نامنظم مدیر پایگاه، عملاً در کنترل وضعیت ناتوان است. به همین دلیل روستاییان هنوز مردگان‌شان را در قبرستان تاریخی کنار کاخ اردشیر دفن می‌کنند؛ جایی که قطعاً آثاری از دوره ساسانی وجود دارد.

در سال‌های اخیر هیچ اقدام جدی برای مرمت شهر گور، کاخ اردشیر یا قلعه دختر انجام نشده و در مقابل، ماشین‌آلات سنگین راه‌سازی درست در کنار این محوطه‌های حساس فعالیت می‌کنند و گرد و خاک گسترده‌ای ایجاد می‌شود؛ در حالی که طبق ضوابط، ورود چنین ماشین‌هایی به این عرصه ممنوع است.

در شرایطی که شاپور اول امروز محترم شمرده می‌شود، بدیهی است که باید به سرزمین سلطنت او و پدرش ــ جایی که سلسله ساسانی از آن برخاست ــ نیز احترام گذاشته شود. اکنون فیروزآباد نیازمند مدیریتی کارآمد و اقدامی فوری برای حفاظت از پرونده‌ی جهانی آثار ساسانی فارس است؛ در غیر این صورت، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های تاریخی ایران به‌تدریج و در سکوت از میان خواهد رفت.

ویدئو این گزارش که تصاویری تازه از تخریب محوطه‌های ساسانی ثبت جهانی فارس را دارد ببینید تا بیشتر به عمق فاجعه‌بار ماجرا پی ببرید.

بیشتر بخوانید:

سقاب اصفهانی: مردم را غافلگیر نخواهیم کرد (فیلم)

بزرگ‌ترین کاخ ساسانی که قرار بود ۴۵ سال پیش سنگ‌هایش برده شود، چه با شکوه مرمت شده‌است/ کاخی که ۱۸۰۰ سال قبل ساخته شد و ۴۰۰ سال بعد مسلمانان ساخت گنبد را از روی آن یاد گرفتند (فیلم)

تماشاخانه

کشاورزان آثار باستانی شهر «اردشیر خوره» را زیر رو رو کردند / انفجار در نزدیکی کاخ ثبت جهانی اردشیر بابکان (فیلم)

تئاتر شهر زیر بولدوزر؛ چه‌کسی جواب تخریب حافظه یک ملت را می‌دهد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر