تخریب گنبد امامزاده شاه حمزه قم در اثر صاعقه

به دنبال انتشار ویدئویی از تخریب امامزاده شاه حمزه قم در اثر صاعقه، معاون میراث فرهنگی استان قم با تأیید این حادثه، از آغاز اقدامات اضطراری برای بررسی، ایمن‌سازی و مرمت این بنای تاریخی خبر داد.

 

به گزارش ایسنا؛ شامگاه یکشنبه چهارم خرداد ماه ١۴٠۴، ویدئویی در فضای مجازی از آسیب‌دیدگی گنبد بقعه‌ی امامزاده حمزه (معروف به شاه حمزه) در قم منتشره شد، که در توضیح همراه آن آمده است این آسیب در اثر برخورد صاعقه به گنبد بنا رخ داده است.  

 

مهدی صمدی، معاون میراث فرهنگی استان قم درباره این حادثه به ایسنا توضیح داد: حدود ساعت هشت‌ونیم شب گذشته، پس از اقامه نماز مغرب و عشا خبر وقوع این حادثه به ما رسید. همان شب، به دلیل تاریکی هوا و شرایط زمانی، امکان انجام بررسی و اقدام میدانی نبود. با این حال، نیروهای آتش‌نشانی در محل حضور یافتند و منطقه را ایمن‌سازی کردند. صبح امروز (یکشنبه ۴ خردادماه) تیم کارشناسی اداره‌کل میراث فرهنگی استان قم متشکل از کارشناسان فنی مجرب به همراه همکاران اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان به محل حادثه عزیمت کردند. بررسی‌های اولیه انجام شد و دستورهای لازم صادر شد.

 

او افزود: از اقدامات فوری که در دستور کار قرار گرفت، نصب داربست برای بررسی دقیق وضعیت گنبد بود. در همین راستا نامه‌ای به مدیرکل اوقاف قم ارسال کردیم. با توجه به اینکه بهره‌برداری از این‌گونه اماکن متبرکه طبق قانون حمایت از بافت‌ها و بناهای تاریخی بر عهده دستگاه اجرایی متصرف است، هزینه‌های مرمت نیز بر عهده همان دستگاه خواهد بود. ما نیز به‌عنوان مرجع فنی و قانونی، نظارت بر فرآیند مرمت اضطراری و استحکام‌بخشی گنبد را بر عهده داریم.

 

معاون میراث فرهنگی استان قم اظهار کرد: باید توجه داشت که اظهار نظر نهایی درباره علت دقیق حادثه و برآورد هزینه مرمت، زمانی ممکن خواهد بود که داربست نصب شود و ما بتوانیم به پوش دوم گنبد و دهلیز داخلی آن دسترسی پیدا کنیم تا ارزیابی دقیقی از آسیب‌های کالبدی بنا انجام شود.  

 

 

صمدی با تاکید بر اینکه اقدامات اولیه و اضطراری به سرعت در دستور کار قرار گرفت و امروز رأس ساعت هفت صبح، گروه کارشناسی در محل حاضر شد و برنامه‌ریزی لازم صورت گرفت، در پاسخ به این پرسش که آیا صاعقه علت اصلی این حادثه بوده است، گفت: شخصاً در طول بیش از ٢٢ سال خدمتم، کمتر پیش آمده بود که صاعقه چنین آسیبی به یک بنای تاریخی وارد کند اما وقتی فیلم‌هایی که از این اتفاق منتشر شده را دیدم، یاد صحنه‌هایی از برخورد صاعقه با بناهای سنگی در ایتالیا افتادم که مشابه چنین حادثه‌ای بود. از این جهت، می‌توان با احتمال بالا گفت که علت این آسیب، همان برخورد صاعقه بوده است. به‌ویژه آنکه طبق گفته خادمین و افراد حاضر در محل، بلافاصله پس از اصابت صاعقه، این اتفاق رخ داده است. گزارش دیگری هم نداشتیم.  

 

معاون میراث فرهنگی قم اظهار کرد: بنای امامزاده شاه حمزه قدمتی نزدیک به هفت یا هشت قرن دارد و پیش از این نیز مرمت‌هایی روی آن انجام شده بود. این بنا رهاشده یا بدون صاحب نبوده و در نگهداری آن کوشیده شده است. با این حال، تخریب گنبد، درست در همان شب و همان ساعت خاص صاعقه، بی‌دلیل نیست و به احتمال بسیار زیاد منشأ اصلی آسیب، همین حادثه بوده است. مهم‌تر از علت‌یابی دقیق، اکنون اولویت ما انجام اقدامات نجات‌بخشی و رفع خطر از این اثر تاریخی ارزشمند است. برای ادامه کار، باید وارد مرحله بررسی سازه‌ای شویم تا مشخص شود استراکچر یا ساختار اصلی بنا تا چه میزان آسیب دیده است. تا این لحظه، بخش‌هایی از آسیب‌ها صرفاً در ظاهر کاشی‌ها دیده می‌شود، اما بدون بررسی دقیق‌تر نمی‌توان در مورد شدت آسیب‌های سازه‌ای نظر قطعی داد. با این حال، اقدام فوری برای حفظ بنا انجام شده و جزئیات آن مشخص است.

 

صمدی گفت: بناهای تاریخی به‌ویژه آثاری با قدمت بالا، به‌طور طبیعی دچار فرسایش مصالح می‌شوند و نیازمند تعمیر و نگهداری منظم‌اند اما اعتبارات ما به‌عنوان متولی، محدود است. ما ناگزیر به جلب مشارکت مدنی، سرمایه‌گذاران، متصرفان، بهره‌برداران قانونی و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی هستیم. صرف ثبت یک بنا به‌عنوان اثر تاریخی کافی نیست. اگر برای من به‌عنوان مدیر، امسال فقط دو میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده باشد، با وجود بیش از ٢٠٠ یا ٣٠٠ اثر در معرض خطر نمی‌توانم بدون مشارکت مردم و نهادها، همه را نجات دهم. ما باید از ظرفیت‌های بخش غیردولتی، NGO ها و نیز فرهنگ‌سازی در میان متولیان بهره ببریم. ما خدمات فنی و نظارتی خود را ارائه می‌دهیم اما مالک یا بهره‌بردار باید در مرمت نیز نقش داشته باشد. در کنار مرمت، پایش مداوم، بررسی رفتار سازه، وضعیت بام و سازه و همه جزئیات نگهداری باید به‌صورت مستمر پیگیری شود تا بتوانیم از تخریب بیشتر جلوگیری کنیم.