گفتوگوی روزنامه خراسان با زهرا طاهری که با پشتکار، تخصص و هدفگذاری بلندمدت، وارد یکی از سخت ترین حوزههای کاری شد و آن را به فرصتی برای راه اندازی اولین مجتمع خدمات خودرویی بانوان تبدیل کرد. متن این گفت و گو را در ادامه می خوانید:
زهرا طاهری که ۳۰ سال سن دارد، درباره آغاز مسیر کاری خود چنین توضیح میدهد: «از بچگی کارهای فنی را دوست داشتم. همیشه در ذهنم بود که روزی وارد چنین کاری شوم. حدود ۱۰ سال در کادر درمان و اداری فعالیت داشتم و پس از فوت پسر هفتسالهام، یک سال کامل از کار فاصله گرفتم. آن دوره سخت باعث شد مسیر زندگیام تغییر کند اما بعد از آن تصمیم گرفتم کاری انجام دهم که واقعاً به آن علاقه دارم و با کمک داییام که واردکننده لاستیک است، حدود دو سال است که وارد این حوزه شدم. در ابتدا، خانواده و اطرافیان با این تصمیم مخالفت کردند. تصورشان این بود که کار قبلیام باکلاستر بود و حتی پیشنهاد تدریس داشتم. اما من آگاهانه این مسیر را انتخاب کردم. حالا همان افراد از فعالیتهایم حمایت میکنند، حتی استوری صفحهام را بازنشر میدهند.»
این متخصص روغن، رینگ و لاستیک خودرو از برخوردهای اولیه در محیط کاری چنین روایت میکند: «در آغاز، شرایط بسیار دشوار بود. تمام افراد حاضر در محیط کاری مرد بودند و من تنها زن آنجا بودم. برخی تصور میکردند که بلاگر هستم یا صرفاً برای تبلیغات حضور دارم. برای بسیاری از افراد، دیدن اینکه من شخصاً مشغول انجام کارهای فنی هستم، جالب و غیرمنتظره بود. حتی برخی در فضای مجازی پیام میدادند و درباره هزینه تبلیغات سؤال میکردند. گمان میکردند صفحهام تبلیغاتی است و میتوانند از طریق آن کسبوکارشان را معرفی کنند. در پاسخ به این افراد، تأکید میکردم که فعالیت مجازی من صرفاً کاری است و نه بلاگری. من برای خودم کار میکنم و شغلم ارائه خدمات فنی خودروست، نه تولید محتوا برای تبلیغات.»
خانم طاهری درباره تجربه مواجهه با نگاههای جنسیتی و مزاحمتهای مجازی و تلفنی میگوید: «در مسیر کاریام، بارها با برخوردهای جنسیتی مواجه شدهام. اگرچه برخی از مردان حاضر در محیط کاری رفتار محترمانهای داشتند، اما در مجموع، فضای کار برای یک زن بسیار سخت و سنگین بود. در صفحه مجازیام، روزانه حداقل پنج تا شش پیام آزاردهنده دریافت میکنم. با این حال، هیچگاه اجازه ندادهام این مزاحمتها مانع ادامه مسیرم شوند. پیامها را میخوانم و بیتوجه از کنارشان عبور میکنم. معتقدم اگر فردی واقعاً منطقی و آگاه باشد، باید به این درک برسد که زنی که در این حوزه فعالیت میکند، فقط دنبال تلاش حرفهای است. این مزاحمتها تنها محدود به فضای مجازی نیست. از آنجا که شماره تماس من در صفحهام درج شده، گاهی تماسهای تلفنی آزاردهنده دریافت میکنم. در برخی مواقع، مجبور میشوم گوشیام را خاموش کنم یا پاسخ ندهم. با این حال، در کنار این پیامها، تماسهایی هم هست که سرشار از انرژی مثبتاند. مردانی تماس میگیرند و میگویند: دمت گرم، خدا خیرت بده، ازت انگیزه گرفتیم. حتی کسانی بودهاند که گفتهاند وقتی شما را میبینیم که با وجود مشکلات، همچنان با قدرت کار میکنید، ما هم انگیزه میگیریم. این پیامها هم وجود دارند.»
خانم طاهری که در شهر یزد فعالیت میکند با تأکید بر هدف خود از ورود به این صنعت، چنین ادامه میدهد: «من تحصیلات دانشگاهی دارم و پیشنهادهای کاری بسیار خوبی در حوزههای رسمی داشتم. با این حال، آگاهانه وارد این مسیر شدم تا بتوانم زنان دیگر را هم به حضور در مشاغل فنی تشویق کنم. هماکنون، مقدمات برگزاری دورههای آموزشی ویژه بانوان را آغاز کردهام. هدفم این است که بتوانم مدرک رسمی فنیحرفهای برای شرکتکنندگان فراهم کنم و فضایی ایجاد شود که در آن، تفاوتی میان زن و مرد وجود نداشته باشد. امیدوارم روزی برسد که حضور زنان در چنین حوزههایی نه با تعجب، بلکه با احترام و پذیرش همراه باشد. هدفم این است که تا پنج سال آینده، یک مجتمع خدمات خودرویی با مساحت ۱۰هزار متر مربع راهاندازی کنم که مالکیت کامل آن در اختیار خودم باشد. اکنون، مجتمع دوهزار متری در اختیار دارم که بهصورت اجارهای اداره میشود. اما آرزو دارم فضایی مستقل و بزرگتر ایجاد کنم».
اولین مجتمع خدمات خودرویی ویژه بانوان در راه است
خانم طاهری به دلایل کمتعداد بودن زنان در این حوزه اشاره میکند و میگوید: «به نظرم یکی از دلایلی که تعداد خانمها در این حوزه کم است، نگرش خانوادههاست. خیلیها دوست ندارند همسر یا دخترشان در محیطی کار کند که با مردها سر و کار دارد. حتی اجازه ورود به چنین مشاغلی را نمیدهند. با این حال، علاقهمندان کم نیستند. تعداد زیادی از بانوان حتی از شهرهای دیگر پیام میدهند، سؤال میکنند و از علاقهمندی خود برای ورود به این حوزه میگویند. به همین دلیل، در حال پیگیری دریافت مجوز رسمی از سازمان فنیحرفهای هستم تا بتوانم دورههای آموزشی تخصصی برای آنان برگزار کنم. برخی از این افراد را تشویق کردهام که آموزش ببینند، چراکه معتقدم این مسیر میتواند برایشان بسیار مفید باشد. البته لازمه این کار، وجود محیطی امن است؛ فضایی که یا توسط خانمها اداره شود یا مردانی در آن حضور داشته باشند که از نظر اخلاقی قابل اعتماد باشند. در حال حاضر، همسرم و چند نیروی مرد در مجتمع فعالیت دارند، اما به آنان اطلاع دادهام که با آغاز دورههای آموزشی، بانوان وارد کار خواهند شد و لازم است برای ادامه فعالیت، به فکر محل دیگری باشند. هدفم این است که این مجتمع را بهطور کامل در اختیار بانوان قرار دهم. فکر میکنم اگر این اتفاق بیفتد، نخستین مجتمع خدمات خودرویی در ایران خواهد بود که تمامی کارکنان آن خانم هستند.»
این بانوی فعال در حوزه مکانیک خودرو در توضیح مسیر دشوار دریافت مجوز کسب، میگوید: «برای گرفتن پروانه کسب، خودم شخصاً اقدام کردم. نزدیک به دو ماه اذیتم کردند تا مجوز را صادر کنند، فقط به این دلیل که خانم بودم. حتی مجبور شدم تا استانداری بروم. از آنجا تماس گرفتند و پرسیدند چرا پروانه کسب نمیدهید؟ واقعا اگر حمایت استانداری و برخی مسئولان نبود، کارم انجام نمیشد. اماکن و فرمانداری خیلی سختگیری میکردند. خدا را شکر، در نهایت حل شد.»
خانم طاهری درباره جایگاه خود در صنعت خدمات خودرویی میگوید: «در شهر خودم و حتی در مشهد، بانویی را نمیشناسم که بهصورت حرفهای در این حوزه فعالیت داشته باشد. در تهران و شاهینشهر اصفهان، چند خانم هستند که در این فضای کاری حضور دارند. در کرمان هم یک نفر هست که صرفاً در نقش منشی کنار همسرش فعالیت میکند. در حوزه تعویض روغن و آپاراتی، چه در میان آقایان و چه بانوان، صفحه کاری من از نظر محتوا، تخصص و میزان فعالیت، در سطح بالایی قرار دارد. در سراسر کشور، بانویی را نمیشناسم که شخصاً در کار آپاراتی فعال باشد. من نخستین زن هستم که این کار را بهصورت مستقل انجام میدهم؛ نه مدیریت صرف، نه منشیگری، بلکه کار فنی واقعی».
این خانم متخصص خدمات خودرو درباره نحوه جلب اعتماد مشتریان و واکنش همکاران مرد به حضورش در این حوزه میگوید: «برای جلب اعتماد مشتریان، همیشه تلاش کردهام اطلاعات علمی دقیق درباره روغنها، فیلترها و نحوه انتخاب آنها را ارائه دهم. تفاوت برندها، میزان چسبندگی، غلظت و بوی روغن را برایشان توضیح میدهم تا بتوانند کیفیت را تشخیص دهند. مشتری وقتی میبیند که با دقت و آگاهی راهنمایی میشود، درمییابد که با فردی متخصص روبهروست. برخلاف برخی مراکز که بدون توضیح، محصولی را تحمیل میکنند، من همهچیز را شفاف و علمی شرح میدهم. برخی از همکاران مرد، حضور یک زن در این حوزه را بهراحتی نمیپذیرند. تصور میکنند که رقیبی وارد میدان شده و ممکن است مشتریانشان را از دست بدهند. زمانی که تصمیم گرفتم مغازه را جابهجا و مجتمع راهاندازی کنم، چند تعویض روغنی در یزد نگران شدند که مبادا مشتریان به سمت من جذب شوند. اما من همیشه باور دارم که رزق و روزی را خدا میرساند و رقابت نباید باعث دلنگرانی شود. با این حال، همه واکنشها منفی نبودهاند، برخی از همکاران با خوشرویی استقبال کردند، گل و شیرینی آوردند و ابراز خوشحالی کردند که بانویی وارد این حوزه شده است. این رفتارها برایم دلگرمکننده بود و نشان داد که نگاه حرفهای هنوز زنده است.»
خانم طاهری درباره تجربههای تأثیرگذار در برخورد با مشتریان و لحظات خاطرهانگیز در مسیر کاری خود میگوید: «در ماههای ابتدایی فعالیتم، مشتریای برای تعویض لاستیک مراجعه کرد. وقتی متوجه شد من قرار است کار را انجام دهم، ترجیح داد شاگردم این کار را برعهده بگیرد. شاگرد تلاش کرد اما موفق نشد. درنهایت خودم وارد عمل شدم و کار را بهدرستی انجام دادم. آن مشتری با شرمندگی گفت: «ببخشید، فکر نمیکردم بلد باشید.» بارها عذرخواهی کرد. این اتفاق در آغاز مسیرم رخ داد و برایم فراموشنشدنی است. البته بارها هم پیش آمده که هنگام تعویض صافی بنزین، محتویات آن به صورتم پاشیده یا روغن داغ دستم را سوزانده است. این اتفاقها بخشی از واقعیت کار فنی است.»
این متخصص حوزه روغن و لاستیک خودرو درباره معیارهای انتخاب صحیح و اشتباهات رایج مشتریان میگوید: «در انتخاب روغن موتور، برند اهمیت چندانی ندارد؛ آنچه مهم است، شاخصهای فنی روغن است. API روغن باید متناسب با نوع خودرو باشد و کیفیت آن را تعیین میکند. همچنین شاخص EH و ویژگیهایی مانند غلظت، چسبندگی و بوی روغن، نشانههای مهمی برای تشخیص کیفیت هستند. روغن مناسب نباید بوی زمخت داشته باشد و باید چسبندگی متعادلی ارائه دهد. برخی افراد صرفاً به دنبال روغن ارزانقیمت هستند، بدون توجه به اینکه ممکن است روغن تصفیهشده باشد و به مرور زمان به موتور خودرو آسیب وارد کند. شاید در دفعات ابتدایی مشکلی بروز نکند، اما در بلندمدت، کیفیت پایین روغن موجب فرسایش جدی موتور میشود. همچنین تعویض فیلتر روغن ضروری است. برخی تصور میکنند این کار سودی ندارد، در حالیکه مهمترین بخش تعویض روغن، همین فیلتر است. اگر فیلتر تعویض نشود، روغن کثیف باقیمانده در آن، کیفیت روغن جدید را کاهش میدهد. درباره لاستیک هم باید بگویم که تاریخ تولید آن بسیار مهم است. ممکن است لاستیک نو به نظر برسد، اما اگر چند سال از تولید آن گذشته باشد، خاصیت خود را از دست داده و فرسوده شده است، مثل پارچهای که نو مانده اما با اولین شستوشو پاره میشود. برند لاستیک، نوع فصلی یا یخشکن بودن آن و تناسب با نوع مسیر اعم از آسفالت یا جاده خاکی همگی باید در نظر گرفته شوند. اگر روی لاستیک علامت «M+S» درج شده باشد، یعنی چهار فصل است، اما لاستیک یخشکن نباید در تابستان استفاده شود. بسیاری از افراد پس از نصب لاستیک، دیگر به آن توجهی ندارند. در حالیکه لاستیک باید هر چند وقت یکبار جابهجا شود تا سایش آن یکنواخت باشد. تنظیم باد هم بسیار مهم است؛ کمباد یا پرباد بودن، موجب ساییدگی نامتعادل و کاهش عمر لاستیک میشود.»
خانم طاهری درباره حمایتهایی که در مسیر حرفهای خود دریافت کرده، توضیح میدهد: «در این مسیر، تنها همراه و حامی همیشگیام همسرم بوده است. افزون بر او، دو نفر از مجموعه استانداری یزد هم در مواقعی که با مشکل مواجه میشدم، صادقانه و مؤثر کمکم کردند. واقعاً اگر حمایت آنها نبود، بسیاری از مراحل اداری و اجرایی دشوارتر میشد. مجموعه استانداری یزد در مقاطع حساس، پشتیبان من بود و این حمایتها برایم بسیار ارزشمند بود.» او در ادامه، توصیهای صریح و دلگرمکننده برای بانوان علاقهمند به این حوزه دارد و میگوید: «به همه خانمهایی که علاقهمند به ورود به صنعت خدمات خودرویی هستند، توصیه میکنم بدون ترس و تردید قدم بردارند. نباید از نگاههای جامعه یا سختیهای اولیه واهمه داشته باشند. با ورود بیشتر بانوان، این حضور بهتدریج در جامعه پذیرفته میشود. مهم این است که شروع کنند، با اعتماد به نفس جلو بروند و بدانند که مسیر، هرچند دشوار، قابل پیمودن است.»