تجربه نزدیک به مرگ، حالتی است که فرد در شرایطی بسیار خطرناک برای زندگی یا در آستانه مرگ بالینی آن را تجربه میکند. این تجربه معمولاً شامل مجموعهای از پدیدههای غیرمعمول است که ذهن فرد در آن لحظات خاص از خود بروز میدهد.
تجربهی نزدیک به مرگ (NDE) یک رویداد روانی عمیق است که زمانی رخ میدهد که فرد به مرگ نزدیک میشود یا در وضعیت شدیداً خطرناک جسمی یا روحی قرار دارد. این تجربه معمولاً توسط افرادی گزارش میشود که پس از ایست قلبی، آسیب شدید یا شرایط تهدیدکنندهی زندگی احیا شدهاند.
ویژگیهای رایج تجربه نزدیک به مرگ
اگرچه تجربیات فردی متفاوت است، بسیاری از افراد موارد مشابهی را گزارش میکنند، مانند:
1.تجربه خارج از بدن: حس شناور شدن بالای بدن و مشاهده صحنه از بالا.
2. حرکت در تونل: عبور از تونل تاریک به سوی نوری روشن.
3. احساس آرامش و جدایی: حس آرامش، بیدردی و جدا شدن از دغدغههای دنیوی.
4. بازبینی زندگی: مرور خاطرات گذشته یا بازبینی لحظات مهم زندگی.
5. دیدار با موجودات یا حضورها: ملاقات با خویشاوندان درگذشته، شخصیتهای معنوی یا موجود نورانی.
6. تصمیم یا مانع: احساس اینکه باید بازگشت به زندگی را انتخاب کرد یا برخورد با مرزی که نمیتوان از آن عبور کرد.
7. بازگشت: بازگشت ناگهانی به بدن، که گاهی با حس ناامیدی یا اضطراب همراه است.
دیدگاههای علمی
محققان توضیحات مختلفی ارائه دادهاند:
*فیزیولوژیک: کمبود اکسیژن (هیپوکسی)، عدم تعادل شیمیایی یا فعالیت مغزی در لوب گیجگاهی ممکن است توهم یا تغییرات ادراکی ایجاد کند.
* روانشناختی: مغز ممکن است به عنوان مکانیسم مقابلهای در شرایط شدید، تصاویر راحتکننده یا معنادار بسازد.
* فراتر از شخصی یا معنوی:برخی آن را به عنوان دیدن واقعی زندگی پس از مرگ یا بعد دیگری از آگاهی تعبیر میکنند.
اثرات پس از تجربه
بسیاری از کسانی که NDE را تجربه کردهاند، تغییرات پایداری گزارش میکنند، مانند:
* کاهش ترس از مرگ
* احساس هدفمندی یا معنویت بیشتر
* افزایش همدلی و نوعدوستی
* دشواری در بازگشت به زندگی عادی (که گاهی «مشکلات یکپارچهسازی تجربه» نامیده میشود
بسیاری از افرادی که تجربه نزدیک به مرگ داشتهاند، گزارش کردهاند که احساس کردهاند از بدن خود خارج شدهاند و به شکلی جدا از آن مشاهده میکنند که اطرافیان و محیط اطرافشان چه میکنند.
علاوه بر خروج از بدن، افراد ممکن است نوری درخشان یا تونلی از نور را ببینند و احساس آرامش و عشق عمیقی داشته باشند. برخی از افراد، عزیزان خود که قبلاً فوت کردهاند را مشاهده میکنند یا احساس میکنند با موجوداتی معنوی در ارتباط هستند. در بسیاری از گزارشها، مرور سریع زندگی گذشته و احساس بررسی اعمال گذشته نیز مشاهده میشود. این احساسات و تجربیات معمولاً با ترس کمتر از مرگ و احساس آرامش عمیق همراه هستند.
این تجربهها به شدت شخصی و متفاوت هستند، اما اکثر افرادی که این حالت را تجربه کردهاند، احساس میکنند که زندگی آنها پس از آن تغییر کرده و نگاهشان به مرگ، زندگی و ارزشهای انسانی متفاوت شده است.
مطالعات روانشناسی نشان میدهد که تجربه نزدیک به مرگ نه تنها تجربهای فیزیولوژیک یا ذهنی است، بلکه اثرات روانشناختی بلندمدتی نیز بر افراد دارد. این اثرات میتوانند شامل تغییرات در باورهای مذهبی، معنوی و اخلاقی باشند و درک فرد از زندگی و مرگ را عمیقتر و متفاوتتر کنند. تجربه نزدیک به مرگ گاهی میتواند آغاز مسیر تازهای برای جستجوی معنا و رشد شخصی باشد و افراد را به سمت انتخابهای زندگی مثبتتر هدایت کند.
تغییرات روانشناختی پس از تجربه نزدیک به مرگ
یکی از مهمترین یافتههای پژوهشهای روانشناسی این است که تجربه نزدیک به مرگ تأثیرات روانشناختی عمیقی بر افراد دارد. مطالعهای در دانشگاه ویرجینیا نشان داد که تقریباً ۷۰ درصد از افرادی که تجربه نزدیک به مرگ داشتهاند، تغییرات عمدهای در باورهای مذهبی و معنوی خود ایجاد کردهاند. این تغییرات معمولاً شامل تقویت ایمان، نگاه مثبتتر به زندگی پس از مرگ، جستجوی معنا و توجه بیشتر به ارزشهای انسانی میشوند.
افرادی که تجربه نزدیک به مرگ داشتهاند، اغلب احساس میکنند که زندگی ارزشمندتر شده و اولویتهایشان تغییر کرده است. بسیاری از آنها توجه بیشتری به روابط انسانی، خانواده و دوستان پیدا میکنند و کمتر به مسائل مادی و دنیوی اهمیت میدهند. این تغییرات میتواند باعث شود که فرد به سمت رفتارهای مثبتتر و انتخابهای اخلاقیتر هدایت شود.
یکی دیگر از تغییرات مهم کاهش ترس از مرگ است.
افرادی که تجربه نزدیک به مرگ داشتهاند، اغلب گزارش میدهند که ترسشان از مرگ به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. این کاهش ترس معمولاً به دلیل تجربه مستقیم حس بودن و ادامه زندگی پس از مرگ یا احساس آرامش عمیق در زمان تجربه است. در نتیجه، این افراد با ذهن آرامتر و دید بازتری به زندگی ادامه میدهند و نسبت به آینده نگرش مثبتتری دارند.
تغییرات روانشناختی ناشی از تجربه نزدیک به مرگ معمولاً پایدار هستند و اثرات بلندمدت دارند. این تجربهها میتوانند درک فرد از خود و جهان اطرافش را عمیقتر کنند و باعث رشد روانشناختی و معنوی شوند. بسیاری از روانشناسان معتقدند که این تجربیات، فرصتی منحصربهفرد برای بازنگری در زندگی و توسعه شخصی فراهم میکنند و میتوانند بهبود کیفیت زندگی فرد را به همراه داشته باشند.
نیاز به حمایت روانی پس از تجربه نزدیک به مرگ
پس از تجربه نزدیک به مرگ، بسیاری از افراد احساس میکنند که نیاز به حمایت روانی و معنوی دارند. مطالعه دانشگاه ویرجینیا نشان داد که حدود ۶۴ درصد از افرادی که تجربه نزدیک به مرگ داشتهاند، به دنبال مشاوره، راهنمایی معنوی یا شرکت در گروههای حمایتی بودهاند. این افراد معمولاً به دنبال درک بهتر تجربیات خود و دریافت تایید اجتماعی برای آنچه تجربه کردهاند، هستند.
حمایت روانی میتواند شامل گفتگو با روانشناسان، مشاوران معنوی، روحانیون یا گروههای همتجربه باشد. بسیاری از افراد گزارش کردهاند که دریافت حمایت باعث کاهش اضطراب، افزایش آرامش و ایجاد حس امنیت روانی شده است. بدون حمایت مناسب، برخی افراد ممکن است احساس کنند که تجربهشان درک نمیشود و با طرد اجتماعی یا سوءتفاهم روبهرو شوند. این شرایط میتواند اثرات منفی بر روان آنها داشته باشد و حتی باعث افسردگی یا اضطراب شود.
برخی پژوهشها نشان میدهند که روشهای رواندرمانی ویژه برای افرادی که تجربه نزدیک به مرگ داشتهاند، میتواند اثرات مثبت قابل توجهی داشته باشد. این روشها شامل تمرینات خودآگاهی، مدیتیشن، مشاوره معنوی و گفتگوهای گروهی است. هدف اصلی این روشها، کمک به افراد برای ادغام تجربه نزدیک به مرگ در زندگی روزمره و تبدیل آن به فرصتی برای رشد شخصی و معنوی است.
پشتیبانی اجتماعی و روانی نه تنها باعث آرامش فرد میشود، بلکه امکان یادگیری از این تجربه و استفاده از آن برای تغییر مثبت در زندگی را فراهم میکند. روانشناسان تاکید میکنند که تجربه نزدیک به مرگ، حتی اگر فرد را با چالشهای روانی مواجه کند، میتواند به رشد و توسعه عاطفی و معنوی کمک کند.
چالشها و فرصتها در پژوهشهای آتی
پژوهش در حوزه تجربه نزدیک به مرگ با چالشهای خاص خود همراه است. یکی از مهمترین چالشها، ماهیت شخصی و فردی این تجربهها است. هر فرد ممکن است تجربهای کاملاً متفاوت از دیگری داشته باشد و احساسات و برداشتها در افراد مختلف با شدت متفاوتی رخ دهد. این ویژگی، جمعآوری دادههای کمی و تحلیل آماری دقیق را دشوار میکند.
با وجود این چالشها، فرصتهای علمی زیادی برای تحقیق در این زمینه وجود دارد. پژوهشگران میتوانند با استفاده از روشهای کیفی، مصاحبههای عمیق و مطالعات طولی، اثرات بلندمدت تجربه نزدیک به مرگ را بر روان، رفتار و ارزشهای فردی بررسی کنند. همچنین امکان مقایسه تفاوتهای فرهنگی و مذهبی در تفسیر این تجربهها وجود دارد. تجربه نزدیک به مرگ در فرهنگهای مختلف ممکن است معانی متفاوتی داشته باشد و پژوهش در این زمینه میتواند به فهم بهتر تنوع تجربیات انسانی کمک کند.
یک فرصت دیگر، توسعه برنامههای حمایتی و درمانی برای افرادی است که تجربه نزدیک به مرگ داشتهاند. با شناسایی نیازهای روانی، معنوی و اجتماعی این افراد، میتوان روشهای مشاورهای مؤثر طراحی کرد که هم به ادغام تجربه در زندگی روزمره کمک کند و هم رشد شخصی و معنوی را تسهیل نماید.
همچنین، پژوهش در این حوزه میتواند بینشهای جدیدی در مورد ذهن انسان، آگاهی و فرآیندهای شناختی و معنوی ارائه دهد. درک بهتر تجربه نزدیک به مرگ میتواند به توسعه علوم روانشناسی، علوم اعصاب و حتی فلسفه کمک کند و نگاه انسان به زندگی، مرگ و معنا را تغییر دهد.
منابع علمی و مطالعات مرتبط
تجربه نزدیک به مرگ موضوعی است که از دههها پیش مورد مطالعه قرار گرفته و تحقیقات علمی زیادی درباره اثرات روانشناختی، معنوی و اجتماعی آن انجام شده است.
گریسون در مطالعات خود نشان داده است که افراد پس از تجربه نزدیک به مرگ نه تنها تغییرات معنوی و مذهبی دارند، بلکه رشد روانی و بهبود روابط انسانی نیز مشاهده میشود. مطالعه طولی او روی صدها نفر نشان داده است که اثرات تجربه نزدیک به مرگ در طول سالها پایدار میماند و میتواند باعث کاهش ترس از مرگ، افزایش آرامش در زندگی و توجه بیشتر به ارزشهای انسانی شود.
حمایت روانی و معنوی پس از تجربه نزدیک به مرگ نقش مهمی در ادغام تجربه و رشد شخصی دارد. پژوهشهای روانشناسی معاصر تلاش میکنند تا ابزارهای مشاورهای و برنامههای حمایتی مناسبی طراحی کنند که نیازهای عاطفی، روانی و معنوی این افراد را برآورده کند.
مریم فرجی روانشناس و نویسنده خانه تاب آوری در خاتمه تاکید میکند پژوهشهای آینده میتواند به درک بهتر اثرات طولانیمدت تجربه نزدیک به مرگ بر سلامت روان، کیفیت زندگی و رفتار اجتماعی انسانها کمک کند و راهکارهای علمی و عملی برای پشتیبانی از این افراد ارائه دهد.
منبع: میگنا
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر