تمرینات روانشناسی مثبت مجموعهای از فعالیتها و راهبردهای عملی هستند که هدف آنها افزایش بهزیستی، شادی و تابآوری فردی و اجتماعی است. برخلاف روانشناسی سنتی که بیشتر بر درمان اختلالها و مشکلات روانی تمرکز دارد، روانشناسی مثبت بر فضایل ، توانمندیها و تجربیات مثبت تمرکز میکند و به افراد کمک میکند تا زندگی معنادارتر و رضایتبخشتری داشته باشند.
تمرینات روانشناسی مثبت معمولاً شامل فعالیتهای ساده روزانه هستند که میتوانند احساسات مثبت را افزایش دهند، مهارتهای ذهنی و اجتماعی را تقویت کنند و به فرد کمک کنند با استرس و چالشهای زندگی بهتر مقابله کند. این تمرینات بر پایه نظریههایی مانند مدل PERMA (احساسات مثبت، درگیری، روابط، معنا و دستاورد) و نظریه گسترش و ساخت شکل گرفتهاند و هدف آنها ایجاد تغییرات پایدار در روان و رفتار فرد است.
نمونههایی از تمرینات روانشناسی مثبت عبارتاند از:
قدردانی روزانه: نوشتن یا فکر کردن به سه چیز مثبت که در طول روز اتفاق افتاده است.
تجسم بهترین خود ممکن: تصور آیندهای که همه چیز به بهترین شکل پیش رفته است و نوشتن جزئیات آن.
استفاده از نقاط قوت فردی: شناسایی تواناییها و مهارتهای خود و استفاده آگاهانه از آنها در فعالیتهای روزانه.
اعمال مهربانی و کمک به دیگران: انجام کارهای کوچک مثبت برای خود یا دیگران.
مدیتیشن و ذهنآگاهی: تمرکز بر لحظه حال و پذیرش بدون قضاوت احساسات و افکار.
هدفگذاری معنادار: تعیین اهداف شخصی و پیگیری آنها به شکل ساختاریافته.
تمرینات روانشناسی مثبت با تکرار منظم، میتوانند شادکامی، تابآوری، اعتماد به نفس و رضایت از زندگی را افزایش دهند و به افراد کمک کنند در مواجهه با مشکلات و استرسها، انعطافپذیری بیشتری داشته باشند.
روانشناسی مثبتنگر شاخهای از روانشناسی است که بر افزایش بهزیستی، شادی و عملکرد بهینه تمرکز دارد و هدف آن تنها درمان بیماریهای روانی نیست. این رشته که توسط مارتین سلیگمن در اواخر دهه ۱۹۹۰ توسعه یافت، به دنبال شناخت و تقویت عواملی است که باعث شکوفایی فرد و جامعه میشوند. برخلاف روانشناسی سنتی که بیشتر بر نواقص و اختلالها تمرکز دارد، روانشناسی مثبت بر قدرتها، فضایل و تجربیات مثبت زندگی تأکید میکند.
یکی از کاربردهای عملی روانشناسی مثبت، استفاده از تمرینات مثبتنگر است. این تمرینات فعالیتها یا مداخلاتی هستند که با هدف افزایش رضایت از زندگی، تقویت تابآوری و ارتقای سلامت روان طراحی شدهاند.
این تمرینات میتوانند برای افراد، گروهها و حتی سازمانها مناسب باشند و معمولاً تمرکز آنها بر قدردانی، خوشبینی، ذهنآگاهی، شناسایی نقاط قوت و ایجاد معنا در زندگی است.
تمرینات روانشناسی مثبت بر پایه چند نظریه کلیدی ساخته شدهاند. مدل PERMA که توسط مارتین سلیگمن معرفی شده است، پنج عنصر اصلی بهزیستی را نشان میدهد که شامل احساسات مثبت، درگیری و تمرکز، روابط معنادار، معنا و هدف، و دستاورد است. تمرینات مثبت معمولاً سعی میکنند یکی یا چند حوزه PERMA را تقویت کنند.
نظریه گسترش و ساخت باربارا فردریکسون نیز بیان میکند که احساسات مثبت میتوانند تواناییهای ذهنی و رفتاری فرد را گسترش دهند و منابع شخصی پایدار ایجاد کنند.
مفهوم جریان یا Flow نیز نشان میدهد که زمانی که فرد در یک فعالیت کاملاً غرق میشود، احساس رضایت و خوشایندی عمیق تجربه میکند و تمرینات مثبت سعی دارند این حالت را تقویت کنند.
تمرینات روانشناسی مثبت میتوانند در حوزههای مختلفی اجرا شوند. تمرینات قدردانی به فرد کمک میکنند تا جنبههای مثبت زندگی خود را بهتر بشناسد و از آنها قدردانی کند. این تمرینات شامل نوشتن تجربیات مثبت روزانه، نوشتن نامه به کسی که قدرش را میدانید و بازبینی وقایع خوب زندگی هستند. تمرینات خوشبینی و تفکر مثبت باعث میشوند فرد نگاه امیدبخش و مثبتتری به زندگی داشته باشد. این تمرینات شامل تجسم بهترین خود ممکن در آینده، بازچارچوبی افکار منفی و نوشتن تجربیات مثبت روزانه هستند.
تمرینات مبتنی بر نقاط قوت به شناسایی تواناییهای طبیعی فرد کمک میکنند و باعث میشوند فرد بتواند از این تواناییها در زندگی روزمره استفاده کند. تمرینات ذهنآگاهی نیز باعث افزایش آگاهی از لحظه حال و کاهش استرس میشوند و شامل تمرکز بر تنفس، مدیتیشن اسکن بدن و مشاهده آگاهانه محیط هستند. اعمال مهربانی و کمک به دیگران نیز اثر مثبت زیادی بر احساس رضایت و ایجاد معنا در زندگی دارند و میتوانند شامل انجام کارهای مهربانانه کوچک، مشارکت در فعالیتهای داوطلبانه و بازبینی اعمال مهربانی انجامشده باشند.
تمرینات هدفگذاری و دستاورد به فرد کمک میکنند اهداف معناداری را دنبال کند و با برنامهریزی مناسب به آنها برسد.
تعیین اهداف مشخص و پیگیری پیشرفت روزانه باعث افزایش انگیزه، پشتکار و خودکارآمدی میشود. تمرینات معنا و هدف نیز به فرد کمک میکنند تا با زندگی خود ارتباط عمیقتری برقرار کند و حس معنا و هدف را در کارها و فعالیتهای روزمره تجربه کند. بازبینی داستان زندگی، نوشتن بیانیه هدف و شناسایی راههایی برای خدمت به دیگران از نمونههای این تمرینات هستند.
تمرینات روانشناسی مثبت را میتوان در محیطهای مختلف اجرا کرد. افراد میتوانند آنها را در برنامه روزانه خود بگنجانند، سازمانها میتوانند برای بهبود روحیه و انگیزه کارکنان از آنها استفاده کنند، درمانگران و مشاوران میتوانند آنها را در کنار درمانهای سنتی به کار ببرند و مدارس و دانشگاهها میتوانند از آنها برای افزایش بهزیستی دانشآموزان بهره ببرند.
چند تمرین روانشناسی مثبت که شواهد علمی قوی دارند شامل تمرین سه چیز خوب، تمرین بهترین خود ممکن، نوشتن نامه قدردانی، استفاده از نقاط قوت و مدیتیشن ذهنآگاهی هستند.
انجام منظم این تمرینات میتواند باعث افزایش شادی، کاهش استرس و افسردگی، تقویت روابط اجتماعی و ارتقای رضایت از زندگی شود.
تمرینات روانشناسی مثبت با مکانیسمهای مختلفی اثر میکنند. آنها باعث بازچارچوبی شناختی، فعالسازی رفتاری، تقویت ارتباطات اجتماعی، تغییر الگوهای ذهنی و تقویت خودپنداره مثبت میشوند. با این حال، برای بهرهوری بیشتر لازم است تمرینات شخصیسازی شده، متناسب با فرهنگ و به طور منظم انجام شوند و در کنار پذیرش احساسات منفی استفاده شوند تا تعادل روانی حفظ شود.
تمرینات روانشناسی مثبت ابزارهای قدرتمندی برای زندگی شاد، هدفمند و موفق هستند. گنجاندن تمریناتی مانند نوشتن تجربیات مثبت، مدیتیشن ذهنآگاهی و انجام اعمال مهربانی در زندگی روزمره میتواند باعث ایجاد تغییرات مثبت پایدار در سلامت روان، رضایت از زندگی و کیفیت روابط اجتماعی شود. سازمانها، مدارس و درمانگران نیز میتوانند با استفاده از این تمرینات محیطهای حمایتکننده و شکوفا ایجاد کنند. تمرینات روانشناسی مثبت راهی عملی و علمی برای زندگی بهتر و شکوفایی فردی و جمعی فراهم میکنند.
دکتر محمدرضا مقدسی،پدر و بنیانگذار تاب آوری ایران با تأسیس رسانه و پرتال تخصصی «خانه تابآوری » در سال ۱۳۹۴، گامی مؤثر در ترویج و آموزش مفاهیم تابآوری در کشور برداشت. این رسانه تخصصی، آدرس اصلی و پلتفرم تابآوری کشور است که با هدف ارتقای سلامت روانی و اجتماعی، خدمات آموزشی و پژوهشی در زمینه تابآوری ارائه میدهد.
یکی از اقدامات مهم دکتر محمدرضا مقدسی، ترجمه و انتشار کتابهای معتبر در حوزه تابآوری و روانشناسی مثبت است. از جمله این آثار، میتوان به کتاب «تمرینات روانشناسی مثبت» اثر هوگو آلبرتز اشاره کرد که توسط ایشان ترجمه و توسط انتشارات سخنوران منتشر شده است. این کتاب با ارائه تمریناتی کاربردی، به خوانندگان کمک میکند تا با تقویت مهارتهای روانشناسی مثبت، تابآوری خود را افزایش دهند.
دکترمحمدرضا مقدسی با ترجمه بیش از 40 عنوان کتاب تاب آوری تحولی عظیم در آموزش تاب آوری ایران را موجب شده است.
منبع: میگنا
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر