وزوز گوش: شنیدن صدای زنگ یا وزوز بدون منبع خارجی؛ علت چیست؟

شنیدن صدای زنگ یا سایر صداهای خیالی در یک یا هردو گوش ظاهر می‌شود و علائم آن در هرکسی متفاوت است.

تصور کنید مدام صدای زنگ، وزوز یا غرش بشنوید، اما دیگران قادر به شنیدن چنین صدایی نباشند. این پدیده همان وزوز گوش است که به شنیدن صدا بدون منبع خارجی اطلاق می‌شود.

به گزارش اپک تایمز، وزوز گوش جزو بیماری‌ها نیست، بلکه از وجود یک مشکل زمینه‌ای حکایت دارد. این عارضه بسیار شایع بوده و ۱۰ تا ۲۵ درصد از بزرگسالان و حتی بعضی از کودکان را درگیر می‌کند.

راهکارهای درمانی طبی و فناورانه مختلفی برای این عارضه وجود دارد، اما خیلی‌ها به دنبال راهکارهای طبیعی هستند تا علائم خود را به‌صورت کامل مدیریت کنند. تغییر سبک زندگی و روش‌های درمانی جایگزین درصورت انطباق با عوامل محرک و نیازهای ویژه افراد می‌تواند به شکل قابل‌توجهی تسکین‌دهنده باشد.

انواع وزوز گوش

برای شناخت وزوز گوش باید دو نوع اصلی آن را بشناسید: وزوز گوش خودشنو یا ذهنی و وزوز گوش دگرشنو یا عینی. وزوز گوش در بالغ بر ۹۹ درصد از موارد ذهنی است و شامل صداهایی می‌شود که فقط فردِ درگیر می‌تواند آن‌ها را بشنود. این تجربه عمیقاً شخصی بوده و اثبات آن دشواری زیادی دارد.

اما وزوز عینی به صداهایی مربوط می‌شود که دیگران هم می‌شنوند. برای نمونه، پزشک می‌تواند با استفاده از گوشی صدای درون گوش شما را بشنود. این صداها معمولاً از توابع داخلی بدن مانند جریان خون نشأت می‌گیرند. از این‌رو، وزوز عینی پدیده‌ای نادر، قابل تشخیص و قابل درمان است.

علائم و نشانه‌های وزوز گوش

علائم وزوز گوش از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند و تجربه این صداها و عواملی که باعث شنیدن آن‌ها می‌شوند در هرکسی به یک شکل است. این صداها در یک گوش، هردو گوش یا در داخل سر شنیده می‌شوند و اشکال مختلفی دارند:

• صدای زنگ، وزوز، فش‌فش یا غرش
• صدای کلیک‌مانند یا سوت
• صدای جیرجیرک‌مانند، آب جاری یا جریان بخار

این صداهای خیالی گاهی آرام و گاهی بلند هستند و ممکن است دائمی یا مقطعی باشند.

وزوز گوش اغلب فاقد ضرباهنگ است و صدای آن با ضربان قلب هماهنگ نیست. با این‌حال، صدای وزوز عینی در موارد نادر حالت ریتمیک دارد یا به‌طور متناوب شنیده می‌شود.

بعضی‌ها در حین تکان دادن سر، گردن و چشم و یا لمس نقاط خاصی از بدن با تغییر صدای وزوز گوش مواجه می‌شوند.

شدت وزوز اغلب بیش از خودِ صدا به شکل واکنش فرد به آن صدا بستگی دارد. خیلی‌ها در خواب یا تمرکز مشکل پیدا می‌کنند و ممکن است دچار اضطراب و افسردگی شوند. بعضی دیگر متوجه می‌شوند که وزوز آن‌ها در مواجهه با استرس شدیدتر می‌شود.

اگر وزوز به اختلالات مفصل گیجگاهی و فکی مرتبط باشد، با درد فک یا صورت، محدودیت دامنه حرکتی فک و شنیدن صدای تق‌تق در حین جویدن یا حرف زدن مواجه می‌شوید.

وزوز گوش همیشه جای نگرانی ندارد، اما بعضی از علائم نیازمند معاینات فوری هستند. افکار خودکشی، آسیب‌دیدگی گوش، سر یا گردن، شنیدن وزوز در یک گوش و علائم عصبی مانند مشکل تعادل، سرگیجه یا اختلال در بینایی، تکلم، بلع یا راه رفتن از جمله علائم جدی این عارضه هستند. افرادی که فاقد علائم هشداردهنده هستند اما به‌تازگی با علائم وزوز یا وزوز ضربان‌دار مواجه شده‌اند، باید با پزشک خود مشورت کنند.

چه عواملی باعث وزوز گوش می‌شوند؟

امواج صوتی وارد مجرای گوش می‌شوند و از گوش میانی و داخلی می‌گذرند و به واسطه سلول‌های مویی کوچک در حلزون گوش به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌شوند. این سیگنال‌ها در ادامه به قشر شنوایی مغز منتقل می‌شوند و ما صدا را می‌شنویم. وزوز گوش معمولاً زمانی رخ می‌دهد که این مسیر مختل شده و سلول‌های مویی آسیب‌دیده در گوش داخلی سیگنال‌های الکتریکی نامنظمی به مغز می‌فرستند.

وزوز ذهنی

باور بر این است که وزوز ذهنی از فعالیت غیرطبیعی قشر شنوایی نشأت می‌گیرد و اغلب به دلیل اختلالات مسیر شنوایی از جمله آسیب دیدن حلزون گوش، سلول‌های مویی یا عصب شنوایی رخ می‌دهد. این اختلال باعث تضعیف توانایی مغز در سرکوب صداهای داخلی می‌شود و ارتباطات عصبی جدیدی ایجاد می‌کند. این حالت که گاهی از آن به‌عنوان درد اندام خیالی یاد می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که مغز از اندامی که وجود خارجی ندارد سیگنال می‌گیرد.

علت دقیق وزوز گوش مشخص نیست، اما چند عارضه پزشکی با آن ارتباط دارند:

• کم‌شنوایی: کم‌شنوایی یکی از مؤثرترین عوامل وزوز گوش است. وقتی شنیدن بعضی از فرکانس‌های صوتی غیرممکن می‌شود، مغز نحوه پردازش صدا را تغییر می‌دهد. وقتی صدای ورودی کاهش می‌یابد، مغز برای «جبران» این کمبود صدای وزوز تولید می‌کند. کم‌شنوایی ناشی از بالا رفتن سن معمولاً از حدود ۶۰ سالگی آغاز می‌شود و هردو گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این عارضه به‌ویژه توانایی شنیدن صداهای با فرکانس بالا را کاهش می‌دهد. کم‌شنوایی ناشی از نویز که بر اثر رویدادهای آسیب‌زا یا مواجهه مکرر با صداهای بلند ایجاد می‌شود، سیستم شنوایی را مختل می‌کند و ممکن است فقط یکی از گوش‌ها را تحت تأثیر بگذارد.
• ضربه صوتی: مواجهه با صدای بلند یا انفجار شایع‌ترین علت ازکارافتادگی کهنه‌سربازان در حین خدمت سربازی است. حتی اگر درگیرِ کم‌شنوایی نباشید، ضربه صوتی می‌تواند توانایی دریافت سیگنال‌های شنوایی را در مغز مختل کند و باعث فعالیت عصبی غیرطبیعی و شنیدن صداهای خیالی شود.
• داروهای خاص: وزوز گوش می‌تواند جزو عوارض جانبی داروهای تجویزی باشد، اما معمولاً موقت است و بعد از قطع دارو برطرف می‌شود. با این‌حال، بعضی از داروها از جمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای سرطان، داروهای ادرارآور و داروهای مبتنی بر کینین- که برای گرفتگی پا تجویز می‌شوند- وزوز ایجاد می‌کنند.
• انسداد گوش میانی: انسداد مجرای گوش به دلیل انباشت جرم، گرفتگی، رویش مو یا ورود جسم خارجی باعث ایجاد فشار یا تحریک پرده گوش می‌شود و وزوز ایجاد می‌کند. رفع انسداد گوش معمولاً علائم را برطرف می‌کند، اما گاهی هم باعث آسیب طولانی‌مدت و تداوم وزوز می‌شود.
• آسیب‌دیدگی ناحیه سر یا گردن: این آسیب‌ها بر عصب‌ها، جریان خون و عضلات اثر می‌گذارند و باعث وزوز گوش می‌شوند. افرادی که با وزوز ناشی از تروما دست‌به‌گریبان هستند، صداهای بلندتر و متفاوت‌تری را در مکان‌های مختلف تجربه می‌کنند.
• اختلالات مفصل گیجگاهی و فکی: آسیب‌دیدگی عضلات، رباط‌ها یا غضروف مفصل فک منجر به وزوز گوش سوماتیک می‌شود، زیرا این نقاط از عصب‌ها و رباط‌های مشترک با گوش میانی برخوردارند.
• انسداد لوله استاش: انسداد این بخش می‌تواند تعادل فشار را در گوش میانی مختل کند و باعث افت شنوایی یا احساس انسداد گوش شود. شرایطی مانند سینوزیت، رینیت آلرژیک، رفلاکس اسید و سرماخوردگی باعث التهاب مخاط بینی و افزایش حجم ترشحات شده و به‌تدریج باعث انسداد لوله استاش می‌شوند.
• فشار سینوس و باروتروما: گرفتگی بینی بر اثر سرماخوردگی، آنفلوانزا یا عفونت سینوس باعث ایجاد فشار در گوش میانی و تولید صدای وزوز می‌شود. باروتروما یا ترومای فشاری حاد- آسیب ناشی از تغییر ناگهانی فشار هوا یا آب در حین غواصی و شنا و یا تغییر ناگهانی ارتفاع در حین پرواز یا انفجار- نیز باعث بروز علائم می‌شود.
• ضربه مغزی: ضربه مغزی مرکز پردازش شنوایی را مختل کرده و باعث وزوز گوش می‌شود.
• سایر مشکلات پزشکی: وزوز گوش با چند بیماری دیگر از جمله کم‌خونی، دیابت، فشار خون بالا، تصلب شرایین، میگرن، نشانگان منییر، اتواسکلروز، بیماری لایم، فیبرومیالژیا، لوپوس، افسردگی و اضطراب ارتباط مستقیم دارد. بعضی از این مشکلات به‌طور مستقیم بر گوش یا مجرای شنوایی اثر می‌گذارند و بعضی دیگر از طریق مکانیزم‌های عروقی، عصبی یا روانی باعث وزوز گوش می‌شوند.
• مواد محرک یا ترکیباتی که باعث تشدید وزوز می‌شوند: کافئین، نیکوتین و سایر ترکیبات محرک به تشدید وزوز دامن می‌زنند. آسپرین و سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی هم بعضاً باعث تشدید وزوز می‌شوند. از این گذشته، سیگار کشیدن باعث می‌شود که عروق خونی حامل اکسیژن در مسیر گوش و سلول‌های حسی آن منقبض شوند.

وزوز عینی

وزوز عینی اغلب از صداهایی نشأت می‌گیرد که ساختارهای هم‌جوارِ گوش تولید می‌کنند. شایع‌ترین علت وزوز عینی این است که جریان خون در شریان کاروتید یا ورید ژوگولار متلاطم می‌شود. تشکیل تومورهای پرعروق در گوش میانی، عروق خونی غیرطبیعی در غشای بیرونی مغز، تنگ‌شدن یا انسداد مسیرهای تخلیه وریدی مغز، افزایش فشار داخل جمجمه، عدم وجود استخوان در بخشی از ساختار گوش، انباشت مایعات در گوش میانی که صدای جریان خون را تقویت می‌کنند و بیماری‌هایی مانند کم‌خونی، فشار خون بالا، تصلب شرایین و اسکلروز چندگانه (ام‌اس) از جمله سایر علل وزوز عینی هستند.

سایر عوامل خطر

• واکسن‌های کووید-۱۹: مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ از ارتباط وزوز گوش با واکسن‌های آدنوویروسی و ام‌آر‌ان‌ای کووید-۱۹ پرده برداشت. یک مطالعه دیگر در همان سال فشار خون بالا، چاقی و اختلالات تیروئید را به‌عنوان عوامل خطری معرفی کرد که احتمال وزوز گوش را بعد از دریافت واکسن‌های فایزر، مدرنا یا جانسن افزایش می‌دهند.
• چربی بدن: محققان در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۴ داده‌های بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ نفر را تحلیل کردند و نشان دادند آقایانی که با وزوز گوش- به‌ویژه موارد مزمن- دست‌به‌گریبان بودند، درصد چربی بالاتر (به ویژه در ناحیه تنه، بازو و پا)، دور کمر بزرگ‌تر و پای لاغرتری داشتند. این مسئله در خانم‌ها مشاهده نشد.

وزوز گوش چگونه تشخیص داده می‌شود؟

وزوز گوش همیشه جای نگرانی ندارد، اما بعضی از علائم نیازمند معاینات فوری هستند. این علائم شامل افکار خودکشی، آسیب‌دیدگی گوش، سر یا گردن، شنیدن وزوز در یکی از گوش‌ها و علائم عصبی مانند مشکل تعادل، سرگیجه یا مختل شدن بینایی، تکلم، بلع یا راه رفتن هستند. افرادی که فاقد علائم هشداردهنده هستند اما به‌تازگی با علائم وزوز یا وزوز ضربان‌دار مواجه شده‌اند، باید با پزشک خود مشورت کنند.

تشخیص وزوز اغلب نیازمند یک رویکرد جامع است. پزشکان از بررسی علائم و سابقه پزشکی شروع می‌کنند و بعد به معاینه گوش و سیستم عصبی می‌پردازند. فرایند معاینه ممکن است توسط متخصص گوش و حلق و بینی انجام شود که شنوایی بیمار را بررسی کرده و از گوشی برای شنیدن وزوز عینی در ناحیه گوش و گردن استفاده می‌کند. متخصصان گوش و حلق و بینی معمولاً از تست دیاپازون برای ارزیابی عملکرد شنوایی استفاده می‌کنند.

آزمایش‌ها

متخصصان گوش و حلق و بینی آزمایشات زیر را تجویز می‌کنند:

آزمایش تصویربرداری: افرادی که در یکی از گوش‌های خود وزوز می‌شنوند و کم‌شنوایی دارند، باید بعد از تزریق گادولینیوم ام‌آر‌آی انجام دهند. افرادی که با وزوز ضربان‌دار دست‌به‌گریبان هستند، احتمالاً باید آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی، سی‌تی آنژیوگرافی یا آنژیوگرافی سنتی انجام دهند تا وضعیت عروق خود را بررسی کنند.

متخصصان شنوایی‌سنجی، که به آن‌ها ادیولوژیست می‌گویند، بیماران را با استفاده از آزمایش‌های زیر بررسی می‌کنند:

• آزمون تشخیص گفتار: توانایی شنیداری و ادای کلمات در این آزمایش بررسی می‌شود.
• شنوایی‌سنجی با صدای خالص: توانایی شنیدن حجم‌ها و فرکانس‌های صوتی مختلف را اندازه‌گیری می‌کند.
• سنجش گوش میانی: عملکرد گوش میانی را با اندازه‌گیری دامنه حرکتی پرده گوش و استخوان‌های کوچک در واکنش به نوسان فشار ارزیابی می‌کند.
• آزمون رفلکس آکوستیک: انقباض بازتابی عضلات گوش میانی را در واکنش به صداهای بلند ارزیابی می‌کند.
• آزمون گسیل‌های صوتی گوش: تحرک سلول‌های مویی گوش داخلی را تشخیص می‌دهد و عملکرد حلزون گوش را بررسی می‌کند.

راهکارهای درمان وزوز گوش

مؤثرترین راهکار درمانی روشی است با شرایط فرد سازگار باشد. اگر وزوز ناشی از یک مشکل جسمی زمینه‌ای باشد، درمان علت اصلی به کاهش علائم و حتی رفع کامل آن‌ها کمک خواهد کرد. برای نمونه، درمان کم‌شنوایی از جمله استفاده از سمعک در ۵۰ درصد از بیماران باعث کاهش علائم وزوز می‌شود. با این‌حال، وزوز گوش در بسیاری از افراد به دلیل نامعلوم‌بودن علت زمینه‌ای صرفاً قابل کنترل است.

۱. درمان شناختی و رفتاری

این راهکار روان‌شناختی به افراد کمک می‌کند که اثرات روانی و ذهنی وزوز را کنترل کنند. دستورالعمل‌های بالینی شواهدمحور عمدتاً درمان شناختی و رفتاری را به‌عنوان راهکار اصلی توصیه می‌کنند و به نظر می‌رسد که مؤثرترین شیوه درمانی باشد.

• درمان شناختی: تمرکز بر تغییر الگوهای فکری منفی در رابطه با وزوز گوش که از طریق آموزش مثبت‌اندیشی و ایجاد نگرش مبتنی بر پذیرش در بیماران انجام می‌گیرد.
• بازسازی شناختی: کمک می‌کند دیدگاه‌تان را نسبت به وزوز گوش و توجه دائمی به آن عوض کنید و نسبت به صدای وزوز بی‌توجه باشید.
• درمان رفتاری: در این روش از تکنیک‌هایی مانند حساسیت‌زدایی سیستماتیک برای کاهش واکنش‌های احساسی به وزوز استفاده می‌شود. این روش با استفاده از تصویرسازی مثبت (تجسم و تصور صحنه‌ها و صداهای خوشایند)، کنترل توجه (آموزش ذهن برای بی‌توجهی به وزوز) و تمرینات آرام‌سازی (مانند آرام‌سازی تدریجی عضلات برای کاهش تنش جسمانی) انجام می‌گیرد تا ظرفیت مقابله‌ای بیمار افزایش یابد و بتواند واکنش‌های خود را در قبال وزوز کنترل کند.
• درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی: مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ با حضور ۷۵ داوطلب نشان داد که درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی شدت وزوز را به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌دهد و مؤثرتر از درمان‌های مبتنی بر آرام‌سازی عمل می‌کند.

۲. درمان‌های صوتی

درمان‌های صوتی براساس این ایده توسعه یافته‌اند که وزوز گوش از تغییر مدارهای عصبی مغز نشأت می‌گیرد؛ اتفاقی که اغلب به دلیل کم‌شنوایی رخ می‌دهد. مواجهه با صداهای خارجی به خنثی کردن تغییرات عصبی کمک می‌کند، یا دامنه اثرگذاری آن‌ها را با ماسکه‌کردن صدای وزوز، عادت دادن فرد به صدا یا منحرف کردن توجه او کاهش می‌دهد. در این روش‌ها از دستگاه‌های زیر استفاده می‌شود:

• دستگاه‌های رومیزی تولید صدا یا گوشی‌های هوشمند: از دستگاه‌های ماسکه‌کردن صدا معمولاً برای خوابیدن یا آرام‌سازی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها صداهای آرام‌بخش مانند موج دریا، باران یا صداهای طبیعی شبانه را پخش می‌کنند تا صدای وزوز را ماسکه کنند. دستگاه‌های پخش‌کننده نویز سفید و وسایل خانگی مانند پنکه یا رادیو هم می‌توانند برای افرادی که وزوز خفیف دارند مفید باشند.
• دستگاه‌های ترکیب صدا: قابلیت تقویت و تولید صدا را داخل یک گوشی ادغام می‌کنند. این دستگاه‌ها شنوایی فرد را بهبود می‌بخشند و از صداهای پس‌زمینه برای کنترل وزوز کمک می‌گیرند.
• پروتکل حساسیت‌زدایی آکوستیک نورومونیکس: در این روش از یک گوشی پردازشگر صوتی و یک هدفون باکیفیت برای پخش یک قطعه گوش‌نواز استفاده می‌شود که با نمایه شنوایی بیمار مطابقت دارد.

۳. درمان وزوز گوش به روش بازآموزی

در این روش از قابلیت تغییر مغز (انعطاف‌پذیری عصبی) برای کاهش تأثیر منفی وزوز استفاده می‌شود. روش بازآموزی بر نقاط مرتبط با پردازش احساسات و استرس- سیستم‌های عصبی لیمبیک و خودکار- تمرکز دارد و به مغز آموزش می‌دهد که صدای وزوز را عادی و بی‌خطر قلمداد کند.

دو مؤلفه اصلی روش بازآموزی عبارتند از: صوت‌درمانی و مشاوره بازآموزی. مشاوره به بیمار کمک می‌کند تا بفهمد که وزوز خطرناک نیست و واکنش احساسی او را به وزوز تغییر می‌دهد که نقش بسزایی در کاهش ناراحتی دارد.

فرایند عادی‌سازی وزوز معمولاً حدود ۱۸ ماه طول می‌کشد تا به نتیجه پایدار برسد.

۴. داروها

مصرف دارو، گیاهی‌جات یا مکمل جایی در دستورالعمل‌های فعلی ندارد، زیرا هنوز شواهد بالینی کافی در رابطه با ایمنی و اثربخشی آن‌ها در دسترس نیست. لیدوکائین وریدی تنها دارویی است که می‌تواند با تغییر فعالیت عصبی در قشر شنوایی به کاهش وزوز گوش کمک کند، اما به دلیل تأثیر کوتاه‌مدت، نیاز به تزریق و عوارض جانبی کاربرد بالینی ندارد.

۵. تحریک الکتریکی

در راهکارهای درمانی جدید به‌ویژه برای افرادی که کم‌شنوایی شدید دارند از روش تحریک الکتریکی استفاده می‌شود:

• تحریک الکتریکی حلزون گوش (داخلی): پالس‌های الکتریکی کوچک و سریع به‌طور مستقیم به سمت گوش داخلی (حلزون شنوایی) ارسال می‌شوند. این روش از طریق بازیابی سیگنال‌های عصبی طبیعی در سیستم شنوایی باعث توقف یا کاهش شدید وزوز می‌شود. بیماران معمولاً این پالس‌ها را حس نمی‌کنند.
• تحریک الکتریکی عصب گوش از طریق پوست (خارجی): در این روش الکترودها را روی پوست مجاور گوش تعبیه می‌کنند تا عصب‌های آن را تحریک کنند (سامانه حسی-پیکری). هدف، افزایش توان طبیعی مغز در جلوگیری از سیگنال‌های صوتی غیرطبیعی و کاهش صدای وزوز است.

۶. راهکارهای تحریک مغز

در راهکارهای تحریک مغز از جریان‌های الکتریکی یا مغناطیسی ایمن و کم‌توان برای تسکین مسیرهای عصبی مرتبط با وزوز گوش استفاده می‌شود.

• تحریک مستقیم مغز از راه جمجمه: در این روش غیرتهاجمی از الکترودهای تعبیه‌شده روی پوست سر برای انتقال جریان‌های الکتریکی کم‌توان استفاده می‌شود تا فعالیت مغز به‌ویژه در نواحی قشر شنوایی و قشر پیش‌پیشانی تحت تأثیر قرار بگیرد.
• تحریک مغناطیسی مغز از راه جمجمه: در این روش که از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان افسردگی مورد تأیید قرار گرفته است، از پالس‌های مغناطیسی برای تغییر فعالیت مغز در نواحی مرتبط با وزوز از جمله قشر شنوایی و سیستم لیمبیک استفاده می‌شود. بعضی از بیماران با کاهش موقت یا دائمی شدت یا ناراحتی ناشی از وزوز مواجه می‌شوند.

۷. نوروماجولیشن دوحالته

نوروماجولیشن دوحالته صدا را از طریق هدفون با پالس‌های الکتریکی ملایم به بخش دیگری از بدن منتقل می‌کند. این تحریک دوحالته مسیرهای شنوایی و حسی-پیکری مغز را از نو تنظیم می‌کند و به کاهش صدای وزوز و ناراحتی ناشی از آن کمک می‌کند.

دستگاه لنیر که در سال ۲۰۲۳ مهر تأیید سازمان غذا و داروی آمریکا را دریافت کرد، رایج‌ترین دستگاه مورد استفاده برای درمان وزوز گوش است و در بسیاری از بیماران به کاهش علائم وزوز کمک کرده است.

۸. درمان فک و گردن

ماساژ و انجام حرکات کششی در ناحیه فک و گردن به کاهش وزوز گوش در بیماران درگیرِ وزوز سوماتیک کمک می‌کند. رفع مشکلات زمینه‌ای فک و گردن می‌تواند علائم وزوز را به حداقل برساند. همچنین تزریق لیدوکائین به عضلات فک از جمله ماهیچه بالی جانبی به کاهش وزوز کمک می‌کند.

اگر مفصل گیجگاهی و فکی، که فک را به جمجمه متصل می‌کند، عامل اصلی وزوز گوش باشد، دندان‌پزشک از ابزارهای دندانی یا تمرینات خانگی برای کنترل فشار و سایش دندان‌ها استفاده خواهد کرد.

۹. بازخورد زیستی

بازخورد زیستی به افراد کمک می‌کند که از توابع بدنی غیرارادی مانند ضربان قلب یا تنش عضلانی مطلع شوند و آن‌ها را آکاهانه کنترل کنند. اگر بازخورد زیستی با مشاوره همراه شود، می‌تواند واکنش‌های استرسی بدن را که معمولاً باعث تشدید وزوز می‌شوند به حداقل برساند.

۱۰. درمان کرانیوساکرال

این راهکار ملایم و غیرتهاجمی با ترکیب ماساژ و تکنیک‌های استئوپاتیک عمل می‌کند تا برانگیختگی سیستم عصبی به حداقل برسد و جریان خون در ناحیه سر بهبود پیدا کند که درمجموع باعث بهبود عملکرد عصب‌ها می‌شود.

۱۱. طب سوزنی

از دیرباز از طب سوزنی برای درمان وزوز گوش استفاده شده است. تحقیقات علوم اعصاب نشان می‌دهند که طب سوزنی با تحریک نورون‌ها، فعال‌سازی اپیوئیدهای طبیعی بدن و تحریک نوروپپتیدهایی عمل می‌کند که نقاط خاصی از مغز را تحت تأثیر می‌گذارند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ با حضور بیماران چاق و درگیرِ وزوز ذهنی مزمن انجام گرفت که نشان می‌داد طب سوزنی شدت وزوز را به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

۱۲. داروهای گیاهی

قبل از مصرف داروهای گیاهی با متخصص درمان گیاهی یا طب سنتی چینی مشورت کنید.

• Bojungikgitang و Banhabaekchulchonmatang: این دم‌نوش‌های گیاهی که مهر تأیید سازمان غذا و داروی کره جنوبی را دارند، به‌طور گسترده برای درمان وزوز گوش تجویز می‌شوند. اثربخشی و ایمنی آن‌ها در درمان وزوز گوش بزرگسالان در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰ نشان داده شد.
• گوشن پیان: این داروی گیاهی سنتی چینی از ریزوم خشک‌شده، مریم گلی وشیرین‌بیان تهیه شده و در درمان وزوز ناشی از نارسایی کلیه و طحال و انباشت مایعات مؤثر است. این دارو با تقویت کلیه و طحال، بهبود گردش خون و کاهش التهاب عمل می‌کند.

۱۳. مکمل‌ها

اگر تصمیم دارید مکمل‌های زیر را مصرف کنید، برای اطلاع از دوز مناسب با یک پزشک مشورت کنید:

• آکائی: مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ نشان داد که مصرف عصاره آکائی ناراحتی ناشی از وزوز گوش را کاهش می‌دهد و می‌تواند گزینه درمانی مناسبی باشد.
• منیزیم: افراد درگیرِ وزوز معمولاً منیزیم کمتری نسبت به دیگران دارند. مطالعه‌ایدر سال ۲۰۲۴ نشان داد که مکمل شبانه و روزانه AUDISTI®M (حاوی منیزیم، ویتامین‌ها و فیتوکمیکال‌ها) شدت وزوز را بعد از ۳ ماه به شکل قابل‌توجهی کاهش می‌دهد- به‌ویژه در افرادی که با وزوز دائمی دست‌به‌گریبان بودند- و کیفیت خواب و سطح استرس را بهبود می‌بخشد. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱ نشان داد که مکمل منیزیم به کاهش اختلالات ناشی از وزوز در موارد خفیف یا جدی‌تر کمک می‌کند.
• روی: عنصری حیاتی که در کل بدن و سیستم شنوایی یافت می‌شود. کمبود روی در افراد درگیرِ وزوز , به‌ویژه در بزرگسالان شایع‌تر است. مطالعات کوچک نشان می‌دهند که مصرف روی به کاهش وزوز کمک می‌کند، اما تأیید این مسئله مستلزم انجام تحقیقات بیشتر است.
• ان-استیل‌سیستئین: با توجه به خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی خود به محافظت از شنوایی و کاهش علائم وزوز کمک می‌کند، اما تأیید اثربخشی آن مستلزم تحقیقات بیشتر است.

درمان‌های طبیعی و سبک زندگی در رابطه با وزوز گوش

نتایج درمان از فردی به فرد دیگر متفاوت هستند، اما درمان‌های طبیعی به شکل قابل‌توجهی باعث تسکین می‌شوند، به‌ویژه اگر با عوامل محرک و نیازهای فردی در انطباق باشند.

۱. مراقبت شخصی

• از صداهای بلند دوری کنید. اگر ممکن نیست، از گوشی‌های محافظ یا گوش‌گیر استفاده کنید.
• به اندازه کافی استراحت کنید. سرتان را در حین خوابیدن کمی بالاتر نگه‌دارید تا شدت گرفتگی سر به حداقل برسد و صدای وزوز را کمتر احساس کنید.
• از سیگار کشیدن و مصرف داروهایی که باعث تشدید وزوز می‌شوند اجتناب کنید.

۲. رژیم‌های غذایی

محققان در یک مطالعه مروری سیستماتیک و تحلیل جامع از ۱۵ ماده غذایی رایج و ارتباط آن‌ها با وزوز گوش در بزرگسالان پرده برداشتند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که مصرف میوه، فیبر خوراکی، کافئین و محصولات لبنی باعث کاهش احتمال وزوز گوش می‌شود.

از محرک‌های خوراکی وزوز گوش اجتناب کنید:

• سدیم (نمک): نمک عروق خونی را تنگ می‌کند، فشار خون را افزایش می‌دهد، جریان خون را مختل کرده و باعث احتباس مایعات در گوش داخلی شود.
• آسپارتام: این شیرین‌کننده مصنوعی به‌ویژه در طولانی‌مدت یا مواجهه با گرما برای مغز و گوش داخلی مضر است.
• قند: پیامدهای سوخت‌و‌ساز ضعیف قند مانند سطح بالای انسولین باعث تشدید وزوز می‌شوند. بعضی‌ها ممکن است به رژیم غذایی ویژه دیابتی‌ها نیاز پیدا کنند.
• چربی‌های ناسالم: چربی‌های ترانس و اشباع‌شده باعث تضعیف گردش خون می‌شوند و شدت وزوز را افزایش می‌دهند.

۳. موسیقی‌درمانی

موسیقی‌درمانی براساس صدا عمل می‌کند و اثرات احساسی و ادراکیِ وزوز گوش را به حداقل می‌رساند؛ دو عاملی که قشر شنوایی و سیستم لیمبیک- مرکز احساسی مغز- را هدف می‌گیرند. خیلی‌ها موسیقی کلاسیک به‌ویژه قطعات کم‌فراز و فرود را آرامش‌بخش می‌یابند و با شنیدن آن‌ها واکنش احساسی منفی کمتری نسبت به وزوز گوش نشان می‌دهند. ممکن است لازم باشد که قطعه موسیقی را برای افرادی که از کم‌شنوایی رنج می‌برند دستکاری کنیم تا حساسیت شنوایی آن‌ها به‌ویژه در فرکانس‌های بالا با روند درمان تداخل پیدا نکند.

۴. مدیتیشن

ارتباط بین استرس و وزوز گوش نشان می‌دهد که کنترل استرس تا چه حد اهمیت دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که مدیتیشن سیستم عصبی را آرام می‌کند و باعث بازتنظیم واکنش مغز به صداهای داخلی می‌شود. ذهن‌آگاهی با تقویت نقاط مرتبط با تمرکز و کنترل احساسات به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند؛ دو عاملی که به تشدید وزوز دامن می‌زنند. مدیتیشن به مرور زمان توجه فرد را از صدای وزوز منحرف می‌کند و باعث می‌شود که وزوز مزاحمت کمتری برای فرد ایجاد کند. به این ترتیب، فرد می‌تواند با صدای وزوز کنار بیاید.

محققان در مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ داوطلبان درگیرِ وزوز مزمن را با برنامه مدیتیشن ۸ هفته‌ای خود بررسی کردند و از کاهش اضطراب، کنترل احساسات، کاهش علائم وزوز و حتی بهبود عادت‌های غذایی سالم‌تر خبر دادند.

۵. ماساژ نقاط طب سوزنی

ماساژ نقاط طب سوزنی زیر به کاهش علائم وزوز کمک می‌کند:

• نقطه هم‌گرایی شنوایی («تینگ‌هوئی»): این نقطه نزدیک زبانه گوش قرار دارد؛ برجستگی کوچک و نوک‌تیز بخش خارجی گوش که آن را به صورت وصل می‌کند. دهان‌تان را باز کنید و بخش جلوی زبانه را حس کنید؛ درست همان نقطه‌ای که فک از آن‌جا به حرکت درمی‌آید. اگر فرورفتگی را با فشار انگشت حس کردید، آن‌جا را به کمک شست به‌صورت دایره‌ای به مدت ۱ تا ۳ دقیقه به آرامی ماساژ دهید. این نقطه مثل دکمه بازنشانی گوش عمل می‌کند و باعث کاهش صدای زنگ و ایجاد حس آرامش می‌شود.
• نقطه قصر شنوایی («تینگ‌گونگ»): این نقطه جلوی مجرای گوش قرار گرفته و معمولاً در تسکین وزوز مؤثر است. این نقطه را با انگشت اشاره یا شست به‌صورت دایره‌ای به مدت ۱ تا ۳ دقیقه به آرامی ماساژ دهید.

۶. تمرین‌ها

تمرینات منظم مانند پیاده‌روی جریان خون گوش را افزایش می‌دهند. اما بهتر است که از فعالیت‌های طولانی مانند دوچرخه‌سواری که باعث کش آمدن بیش‌از‌حد گردن می‌شوند اجتناب کنید.

به گفته دکتر کوپین وو، مدیر کلینیک طب چینی شین‌یی‌تانگ، تمرینات زیر به کنترل وزوز گوش کمک می‌کنند:

• ماساژ ناحیه ماستوئید: ناحیه استخوانی پشت گوش را به آرامی ماساژ دهید تا جریان خون بهبود یابد و تنش در اطراف گوش به حداقل برسد.
• مالش گره‌های خوشه‌ای: به گره‌های کوچک و سفت عضلات نزدیک گوش یا گردن فشار وارد کنید تا تنش عضلانی تسکین پیدا کند.
• ماساژ غضروف گوش: لبه بیرونی گوش (هلیکس) را مالش یا ورز دهید تا گردش خون بهبود پیدا کند.

ذهنیت چه تأثیری بر وزوز گوش دارد؟

ذهنیت نقش مهمی در تجربه و مقابله فرد با وزوز گوش دارد. همه افراد درگیرِ وزوز دچار اضطراب نمی‌شوند، اما تحقیقات از ارتباط بین‌این دو حکایت دارند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان داد افرادی که با اختلال اضطرابی دست‌به‌گریبان هستند، سه برابر بیشتر از کسانی که اضطراب ندارند دچار وزوز گوش می‌شوند.

اضطراب لزوماً باعث وزوز نمی‌شود و وزوز هم همیشه اضطراب‌آور نیست، اما این‌دو می‌توانند بر یکدیگر اثر بگذارند. اضطراب ادراک ذهنیِ وزوز را تشدید می‌کند و باعث می‌شود که صداها آزاردهنده‌تر، ناخوشایندتر و ناتوان‌کننده‌تر شوند. ذهنیت منفی یا اضطرابی باعث می‌شود که فرد توجه بیشتری به وزوز گوش نشان دهد که به ناراحتی عاطفی و شکل‌گیری یک چرخه معیوب دامن می‌زند.

گروه‌های حمایتی فضایی مهیا می‌کنند تا افراد درگیرِ وزوز تجربیات خود را به اشتراک بگذارند، راهبردهای مقابله‌ای خود را با هم در میان گذاشته و از افرادی که با چالش‌های مشابه دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند کمک بگیرند. ارتباط با افرادی که شرایط شما را درک می‌کنند، به مدیریت این وضعیت کمک خواهد کرد.

چگونه می‌توان از وزوز گوش پیشگیری کرد؟

از مراقبت شخصی که بگذریم، راهبردهای زیر هم می‌توانند خطر وزوز گوش را به حداقل برسانند:

• مکمل‌های ویتامینه و مواد معدنی: مصرف مکمل‌هایی مانند منیزیم و مولتی‌ویتامین‌های حاوی ویتامین آ، سی و ئی از سلول‌های مویی گوش داخلی محافظت کرده و سلامت گوش و مغز را به‌ویژه در افرادی که رژیم غذایی نامتعادل دارند تقویت می‌کند.
• کاهش حجم صدا در دستگاه‌های صوتی: سطح صدا را به‌ویژه در حین استفاده از هدفون‌ها، که با آسیب‌دیدگی گوش داخلی مرتبط هستند، در حد متعادل نگه‌دارید. از دستگاه‌های صوتی با سطح دسی‌بل پایین‌تر استفاده کنید.
• انجام معاینات پزشکی منظم: انجام معاینات منظم به تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای که در بروز وزوز دخیل هستند کمک کرده و امکان مداخله زودهنگام را فراهم می‌کند.

عوارض احتمالی وزوز گوش

وزوز گوش برخلاف تصور رایج باعث افت شنوایی نمی‌شود، اما می‌تواند عوارض قابل‌توجهی به همراه داشته باشد که کیفیت زندگی را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند:

• مسائل عاطفی و روانی: اضطراب، افسردگی، تحریک‌پذیری و بی‌خوابی.
• اختلالات شناختی: کاهش تمرکز و تضعیف حافظه کوتاه‌مدت.
• افزایش خطر خودکشی: مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد که افراد درگیرِ وزوز حتی بعد از در نظر گرفتن فاکتورهای جمعیتی و سلامتی تقریباً دو برابر بیشتر از افراد سالم اقدام به خودکشی می‌کنند.
• بیش‌شنوایی: حساسیت بیش‌از‌حد به صداهای روزمره که برای اکثر افراد قابل تحمل هستند، بالغ بر ۱۵ درصد از افراد درگیرِ وزوز گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد.