خون و 7 نکته که شاید درباره آن ندانید

خون ماده جالب توجهی است. احتمالا آنچه از دوران مدرسه به یاد دارید این است که خون وظیفه انتقال اکسیژن و مواد مغذی و حذف محصولات زائد در بدن را بر عهده دارد.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "اینورس"، اما خون وظایف بسیار بیشتری بر عهده دارد که از آن جمله می توان به دفاع در برابر عوامل بیماری‌زا یا پاتوژن ها، تنظیم دمای بدن، و متعادل نگه داشتن سطوح مواد شیمیایی و مواد مغذی درون بدن اشاره کرد.

در ادامه چند نکته که شاید درباره خون ندانید، ارائه شده اند.

خون ماده ای مایع و جامد است

خون یک بافت همبند در بدن است. خون دارای یک جز چند سلولی (ساخته شده از گلبول های قرمز، گلبول های سفید، و پلاکت ها) و یک ماتریس فراسلولی مایع است.

برخلاف دیگر بافت های همبند در بدن، خون یک ماده مایع است. ماتریس فراسلولی یا پلاسما ماده ای مایع است و سلول های موجود در خون را معلق نگه می دارد. اما زمانی که بافتی آسیب می بیند، به عنوان مثال، در نتیجه یک بریدگی، خون همانند دیگر بافت های همبند به حالت جامد در می آید که به نام لخته خون شناخته می شود.

لخته شدن خون به واسطه تماس این ماده با هر چیزی به جز سطح داخلی یک رگ خونی رخ می دهد تا از خونریزی جلوگیری کرده و روند بهبودی آسیب دیدگی آغاز شود. پلاکت ها به زخم باز می چسبند، سپس، فیبرینوژن محلول، نوعی پروتئین پلاسما، به فیبرین نامحلول تبدیل می شود که یک شبکه تورمانند اطراف رخم ایجاد کرده و از خونریزی جلوگیری می کند. با گذشت زمان و همانگونه که زخم بهبود می یابد، لخته خون نیز به تدریج از بین می رود.

در بیشتر افراد، خون از حدود 45 درصد از سلول ها - بیشتر گلبول های قرمز، تنها یک درصد گلبول های سفید - و 55 درصد پلاسما تشکیل شده است. میزان بیش از حد کم یا زیاد از هر یک از آنها می تواند موجب بیماری، به عنوان مثال، کم خونی (آنمی) شود.

گلبول های قرمز به طور مداوم تولید و بازیافت می شوند. بدن حدود دو میلیون گلبول قرمز در ثانیه تولید می کند اما این می تواند در مواقع استرس، مانند حضور در ارتفاعات بالا که اکسیژن کمتری در دسترس است، بسیار افزایش یابد.

به طور میانگین، مردان بین 4.7 تا 6.1 میلیون سلول در هر میکرولیتر، و زنان بین 4.2 تا 5.4 میلیون سلول در هر میکرولیتر دارند. هر میلی لیتر برابر با 1,000 میکرولیتر است.

حجم خون همواره در حال تغییر است

حجم خون در بدن یک فرد طی 24 ساعت تغییر می کند.

حجم خون یک زن باردار می تواند طی دوران بارداری تا 50 درصد افزایش یابد. این برای پشتیبانی از رحم است که جفت و جنین در حال رشد در آن قرار دارند.

اما به طور میانگین، مردان معمولا بین پنج تا شش لیتر خون و زنان بین چهار تا پنج لیتر خون دارند.

بیش از چهار گروه خونی وجود دارد  

ما گروه خونی خود را از والدینمان به ارث می بریم. ما دارای یکی از گروه های خونی A، B، AB، یا O هستیم. این گروه های خونی مشخص می کنند ما دارای چه آنتی‌ژن هایی هستیم که به معنای آن است با توجه به گروه خونی، خون فردی از یک گروه ناسازگار نمی تواند به شخص دیگری منتقل شود.

اما دیگر گروه خون اصلی ریسوس (Rh) است. افراد دارای Rh+ یا Rh- هستند، به این معنی که فرد دارای Rh+ دارای آنتی‌ژن های اضافه است و نمی تواند به فردی با گروه خونی Rh- خون اهدا کند زیرا این کار می تواند به بروز یک واکنش ایمنی منجر شود.

ما همواره در حال تولید سلول های خونی بیشتر هستیم

ما به طور مداوم سلول های خون را بازیافت می کنیم و زمانی که خون از دست داده ایم می توانیم سلول های خونی بیشتری تولید کنیم. این به معنای آن است که در هر بار می توانیم تقریبا 470 میلی لیتر از خون خود را اهدا کنیم. برای احیای کامل سلول های خونی اهدا شده، مردان به حدود 12 هفته و زنان به 16 هفته زمان نیاز دارند.

با این وجود، اگر بیش از 40 درصد حجم خون را از دست بدهیم، جان خود را از دست خواهیم داد. اگر حدود 10 تا 20 درصد خون خود را از دست بدهیم، بدن وارد شوک می شود. در زمان شوک، بدن تلاش می کند وضعیت موجود را از طریق افزایش ضربان قلب و تنفس اصلاح کند و بدن تعریق و از دست دادن رنگ پوست را تجربه می کند.

خون دارای یک «تاریخ استفاده» است

در گذشته، خون اهدا شده باید یکباره و به طور کامل استفاده می شد. اما اکنون، خون به اجزا مختلف آن شامل گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاکت ها و پلاسما جداسازی می شود تا از استفاده به کارآمدترین صورت ممکن اطمینان حاصل شود زیرا یک بیمار ممکن است تنها به یکی از اجزا خون نیاز داشته باشد.

پس از جداسازی، پلاسمای خون زرد رنگ است.

خون همانند هر چیز دیگری، دارای یک تاریخ استفاده است. اینکه چقدر سریع باید استفاده شود به اجزا خون بستگی دارد. گلبول های قرمز می توانند برای شش هفته نگهداری شوند. پلاکت ها تنها چند روز قابلیت نگهداری دارند و به طور مداوم به آنها نیاز است. اجزا دیگر ماند پلاسما می توانند به صورت منجمد تا یک سال نگهداری شوند. گلبول های سفید معمولا از خون های اهدایی فیلتر می شوند.

از دست دادن خون به عنوان یک روش درمانی استفاده می شد

حجامت که قدمتی حداقل سه هزار ساله دارد به عنوان یک روش درمان برای بسیاری از بیماری ها استفاده می شد. بسیاری از موارد حجامت با استفاده از زالو انجام می شد که در هر بار می تواند پنج تا شش میلی لیتر - حدود 10 برابر وزن بدن خود - خون مصرف کند.

حجامت همچنان نیز انجام می شود و حتی از زالوهایی که به طور خاص پرورش داده شده اند در این زمینه استفاده می شود.

نوع دیگری از حجامت با استفاده از یک سوزن برای خارج کردن خون و کاهش مقدار آهن در بدن برای درمان هموکروماتوز - بیماری ناشی از آهن بیش از حد در بدن - انجام می شود.

خون همه موجودات قرمز نیست

خون انسان به دلیل وجود هموگلوبین قرمز رنگ است. اما تمام موجودات زنده دارای خون قرمز نیستند.

به عنوان مثال، یخ‌ماهی دارای خون شفاف است و یک نوع اسکینک (نوعی مارمولک) دارای خون سبز رنگ است. کرم های بادام زمینی داری خون بنفش هستند و بسیاری از حشرات و سوسک ها دارای خون زرد رنگ هستند.

رنگ خون معمولا به واسطه پروتئین های خاص موجود در آن شکل می گیرد. این پروتئین ها ممکن است برخی مزایای بقا را با توجه به محیطی که موجودات در آن زندگی می کنند، ارائه کنند.  

با وجود پیشرفت های پزشکی، چالشی که دانشمندان همچنان با آن مواجه هستید تولید خون مصنوعی است که از کیفیت بالا و کارایی لازم برای انجام تمام وظایفی باشد که خون انسان انجام می دهد.

-------------------------------------

بیشتر بخوانید: 

وقتی خون می‌گندد!

فرمول ویتامینی برای بهبود گردش خون

بیشتر بخوانید:

پایان کمبود خون؟ ژاپن و تلاش برای تولید خون مصنوعی در همه گروه های خونی

ساده و خلاصه درباره هموگلوبین بالا/ علائم، پیشگیری و درمان

تماشاخانه

کوروش می‌گوید: «خدایان آزاد شدند، مردم آزاد شدند، و هر کس می‌تواند خدای خود را بپرستد» / چرا «منشور کوروش» مهم است؟ (فیلم)

اولین حضور کوتاه همایون ارشادی در سینما ؛ فیلم کاکادو سال 1373 (فیلم)

فیلم های دیگر