خصوصی‌ترین کاخی که شاه عباس با زنان حرم‌سرایش به آنجا می‌رفت کجاست؟ مکانی بکر وسط جنگل هیرکانی / عباس‌آباد، باغی با ابتکارات عجیب (فیلم)

فیلم گزارش را این‌جا ببینید

عصر ایران ؛ حسن ظهوری ــ باغ عباس‌آباد بهشهر، یکی از شاهکارهای معماری دوره صفوی که به دستور شاه عباس اول در سال ۱۰۲۰ هجری قمری ساخته شده، امروزه به عنوان یکی از آثار ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۱۱، همچنان شکوه و عظمت خود را در دل جنگل ۴۰ میلیون ساله هیرکانی حفظ کرده است. این باغ که در مساحتی بیش از ۴۲۰ هکتار و در فاصله ۶ تا ۷ کیلومتری شهر اشرف (بهشهر کنونی) بنا شده، به عنوان باغ خصوصی شاه عباس شناخته می‌شود؛ مکانی که تنها او و افراد حرم‌سرایش اجازه ورود به آن را داشتند.

مصطفی شریفی، مدیر پایگاه میراث جهانی باغ عباس‌آباد، در این باره می‌گوید: «باغ عباس‌آباد در دل جنگل هیرکانی و به دور از محیط شهری ساخته شده است. شاه عباس در کنار ساخت شهر اشرف، ۹ باغ را در این منطقه بنا کرد که یکی از آن‌ها، این باغ خصوصی بود.» این باغ که بر فراز کوهی در میان جنگل قرار دارد، با سیستم آبرسانی شگفت‌انگیز خود، از جمله حوض‌ها، راه‌آبه‌های سنگی و سفالی و فواره‌هایی که آب را به عمارت‌های مختلف منتقل می‌کردند، نمونه‌ای بی‌نظیر از نوآوری در باغ‌سازی ایرانی به شمار می‌رود.

دریاچه و سازه‌ای مرموز در قلب باغ

یکی از نمادهای معروف باغ عباس‌آباد، دریاچه‌ای است که به واسطه سد تاریخی دوره صفوی شکل گرفته و عمقی حدود ۱۱ متر دارد. در مرکز این دریاچه، سازه‌ای قرار دارد که حوض بزرگی را در خود جای داده و احتمالاً روزگاری عمارتی چوبی بر روی آن بنا بوده است. با بالا آمدن آب دریاچه، این سازه به زیر آب می‌رود و با کاهش سطح آب دوباره نمایان می‌شود. باستان‌شناسان معتقدند این سازه تنها برای نگه‌داری عمارتی بوده که اکنون اثری از آن باقی نمانده است.

سیستم آبرسانی پیشرفته و عمارت‌های چوبی

سیستم آبرسانی باغ عباس‌آباد یکی از پیچیده‌ترین و هوشمندانه‌ترین نظام‌های آبی در باغ‌های ایرانی است. آب از دریاچه از طریق لوله‌های سفالی در کف به حوض‌ها منتقل شده و سپس در سراسر باغ توزیع می‌شد. عمارت اصلی باغ که محل اقامت شاه عباس و حرم‌سرایش بود، به جز دیوارهای سنگی، کاملاً از چوب ساخته شده بود و به همین دلیل اکنون تنها بقایای اندکی از آن باقی مانده است.

حمام تاریخی؛ یادگار گرمابخش جنگل

یکی دیگر از بناهای برجسته باغ، حمام تاریخی آن است که با دیوارهای قطور و سیستم آبرسانی پیشرفته، تنها در اختیار شاه و حرم‌سرا قرار داشت. کاوش‌های باستان‌شناسی نشان داده که این حمام با کاشی‌های رنگارنگ آراسته بوده و طراحی آن به گونه‌ای بود که سرمای جنگل به داخل نفوذ نکند. هرچند این بنا اکنون نیمه‌ویران شده، اما همچنان شکوه گذشته را به رخ می‌کشد.

تلاش برای نجات باغ از طرح‌های شهری

اخیراً، مدیر پایگاه میراث جهانی و تیم او موفق شدند این باغ را از طرح عجیب الحاق به شهر بهشهر که بخشی از جنگل هیرکانی را نیز شامل می‌شد، نجات دهند. شریفی و همکارانش از داخل کانکس‌های ساده با این تصمیم مقابله کردند تا از تخریب این میراث جهانی جلوگیری کنند.

تهدیدات زیست‌محیطی و تاریخی

با وجود این تلاش‌ها، منظر طبیعی و تاریخی باغ همچنان در معرض خطر است. در دامنه جنگل و در مسیر ورودی باغ، کوهی از زباله انباشته شده که غار باستانی التپه با قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال را نیز زیر خود مدفون کرده است. این غار که در سال ۱۹۶۴ توسط چارلز مک‌برنی کاوش شده بود، اکنون زیر زباله‌های شهر بهشهر دفن شده؛ عاقبتی که می‌توانست در انتظار باغ عباس‌آباد نیز باشد.

باغ عباس‌آباد بهشهر، با اصالت و یکپارچگی منحصربه‌فرد خود، نه تنها یادگاری از هنر و معماری صفوی است، بلکه نمونه‌ای از هم‌زیستی با طبیعت به شمار می‌رود؛ میراثی که نیازمند حفاظت جدی‌تر در برابر تهدیدات امروزی است.

محمد رضا پهلوی و خانواده اش(عکس)

بیشتر بخوانید:

ویدئو‌های ترسناک از سد کرج و لتیان: آبی نمانده است! (فیلم)

نمایی زمستانی از دریاچۀ گهر در استان لرستان ایران (فیلم)

شورای عالی معماری و شهرسازی مصوبه الحاق باغ عباس آباد به بهشهر را لغو کرد / هنوز تکلیف یک اصلاحیه مشکوک معلوم نشده‌است (فیلم)

باغ جهانی عباس‌آباد چقدر در خطر است؟ ماجرای مشکوک الحاق این باغ به شهر بهشهر با یک مصوبه عجیب / احتمال خروج باغ از فهرست میراث جهانی (فیلم)

تماشاخانه

تشویق به‌جای ترس / کودکان؛ بهترین «ماموران آب» در خانه‌ها (فیلم)

زباله نگو طلا بگو / نیویورک زباله‌های غذایی را به «طلای سیاه» تبدیل می‌کند (فیلم)

فیلم های دیگر