عصر ایران ــ پاکستان در آستانه تحولی بزرگ در صنعت معدن قرار دارد. شرکتهای بینالمللی از آغاز سرمایهگذاری عظیمی در منطقه بلوچستان خبر دادهاند؛ پروژهای که قرار است از سال ۲۰۲۸ آغاز شود و سالانه بیش از ۲۰۰ هزار تُن مس از معدن «ریکو دیک» استخراج کند. این طرح میتواند آینده اقتصادی شمال بلوچستان را متحول کند.
منابع رسمی اعلام کردند که پروژه عظیم «ریکو دیک»، که یکی از بزرگترین ذخایر مس و طلا در جهان محسوب میشود، از سال ۲۰۲۸ وارد فاز اجرایی خواهد شد. بر اساس برآوردها، این پروژه سالانه حدود ۲۰۰ هزار تُن مس تولید خواهد کرد و ارزش ذخایر آن «فراتر از هر تصور» توصیف شده است.
به گفته کارشناسان، پاکستان امیدوار است با توسعه این پروژه، سطح رفاه اقتصادی در کشور افزایش یابد. خاک این کشور از عناصر معدنی گرانبهایی چون مس، طلا، کرومیوم، منگنز، روی و آنتیموان سرشار است؛ موادی که در صنایع پیشرفته مانند انرژیهای تجدیدپذیر، الکترونیک، خودروسازی و فناوریهای نظامی کاربرد حیاتی دارند.
یکی از فلزات استراتژیک مورد توجه در این طرح، آنتیموان است؛ فلزی که صادرات آن از چین از دسامبر سال گذشته ممنوع شده است. کارشناسان میگویند وجود این عنصر در پاکستان، میتواند این کشور را به بازیگری کلیدی در زنجیره تأمین جهانی تبدیل کند.
اما چالشها نیز کم نیستند. بخش معدن پاکستان هنوز از نظر فناوری و زیرساختی عقبمانده است و دولت اسلامآباد در حال مذاکره با سرمایهگذاران خارجی برای جبران این ضعف است.
در همین راستا، دولت ایالتی بلوچستان قانون جدید معادن و مواد معدنی ۲۰۲۵ را تصویب کرده که سیستم اعطای مجوزها را متمرکز و شفافتر میکند. این قانون با هدف جذب سرمایهگذاری، شامل مشوقهایی چون معافیت مالیاتی و تضمین امنیت سرمایه نیز هست.
با این حال، ریسکهای امنیتی و سیاسی همچنان یکی از موانع اصلی سرمایهگذاران محسوب میشود. ناآرامیهای داخلی، حملات تروریستی و بیثباتی سیاسی از چالشهای عمده در مسیر اجرای پروژههای بزرگ معدنی هستند.
در این میان، نقش چین و آمریکا در این میدان رقابتی پررنگ است. چین سالهاست در پروژههای معدنی و اقتصادی پاکستان فعال است، اما با تغییر فضای سیاسی و افزایش نارضایتیهای محلی نسبت به حضور شرکتهای چینی، روابط پکن و اسلامآباد با چالشهایی مواجه شده است.
در مقابل، ایالات متحده نیز به دنبال افزایش نقش خود در استخراج و تأمین منابع حیاتی از این کشور است.
برخی تحلیلگران میگویند پاکستان در میانه رقابت ژئوپلیتیکی چین و آمریکا تلاش میکند تعادل را حفظ کند و از هر دو طرف سود ببرد. اما منتقدان هشدار میدهند که در چنین معاملاتی، سهم واقعی مردم پاکستان از این ثروت ملی باید شفاف شود.
به گفته علی نجومی، تحلیلگر اقتصادی، «سؤال اصلی این است که چه میزان از درآمدهای ناشی از پروژههای معدنی واقعاً به رفاه مردم پاکستان منجر خواهد شد.»
پروژه ریکو دیک، نهتنها بزرگترین فرصت اقتصادی پاکستان در دهههای اخیر است، بلکه آزمونی تعیینکننده برای آینده روابط این کشور با دو قدرت جهانی – چین و آمریکا – محسوب میشود. در نهایت، زمان نشان خواهد داد که این ثروت عظیم تا چه اندازه میتواند به مردم بلوچستان و سراسر پاکستان سود برساند.