چهار قل که به چارقل نیز معروف اند، شامل چهار سوره کوتاه از جزو سی ام قرآن کریم هستند که به عنوان “ذات القلاقل”، “سور قل” نیز شناخته میشوند. این سورهها عبارتند از: سوره توحید، سوره ناس، سوره فلق و سوره کافرون. سوره جن نیز با «قُل» آغاز شده است ولی از سورههای مشهور به «چهارقل» شمرده نمیشود. دو سوره ناس و فلق نیز، "معوذتین" نامیده می شوند.
حدیث ها و روایات بسیاری درباره خواص، فضیلت و ثواب خواندن چهار قل وجود دارد از جمله دور کردن چشم زخم، سلامت عزیزان، رزق و روزی و باطل کردن سحر.
به عنوان مثال از امام رضا علیه السلام نقل شده که فرمودند: بله، هرگاه تو را چشم زدند، کف دستت را جلوی صورتت قرار بده و سوره حمد و چهار قل را بخوان و هر دو کف دستت را به صورتت بکش خداوند تو را از گزند آن حفظ می کند. «مکارم الاخلاق ص. 474».
آیتالله بهجت نیز بر استمرار بر خواندن این سوره ها تاکید داشتند و برای فرزندان و نوههای خود هنگامی که قصد خارج شدن از خانه را داشتند چهارقل را میخواندند و به آنها سفارش میکردند که آیتالکرسی و چهارقل بخوانند.
همچنین در پاسخ به کسانی که برای محفوظ ماندن از جن و برطرفشدن ترس کودکان درخواست دستورالعمل داشتند، توصیه میکردند: « مُعَوِّذَتَیْن(سورههای فلق و ناس) زیاد بخوانید، چهار قل (سورههای کافرون، توحید، فلق و ناس) را وقت خواب زیاد بخوانید».
چهارقل، در زمانهای گوناگون، از عناصر فرهنگ عامه ایرانیان بوده و برای در امان ماندن از خطرات خوانده میشده است؛ چنان که سنایی غزنوی، شاعر فارسی زبان قرن پنجم هجری، در یکی از شعرهای خود به چارقل اشاره کرده است:
هر زمان پیش شاه داد و ستم
چار قُل بر چهار طبع بدم
یعنی شاعر برای حفظ خود از وسوسههای نفسانی و شرّ طبیعت بشری، چهار سورهی محافظ را بر سر چهار طبع خویش (آتش، باد، آب و خاک) میخوانَد.
همین طور در یکی از داستانهای جلال آل احمد، داستان نویس معاصر آمده است: «صبحها که دکانش را باز میکرد، چهارقل میخواند».
حالا این چهار سوره با همراه ترجمه و صوت شان می خوانیم و گوش می دهیم:
وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ ﴿۴﴾
و هيچ كس او را همتا نيست (۴)
برای دسترسی به فهرست کامل سورههای قرآن کریم می توانید به صفحه متن کامل قرآن کریم ، به تفکیک سوره ها مراجعه کنید.