.png "عصر ایران")
۱۳ آبان ۱۴۰۴
به روز شده در: ۱۳ آبان ۱۴۰۴ - ۱۹:۴۸
انفجار در دادگاه عالی پاکستان؛ ۱۲ نفر زخمی شدند (فیلم) ابعاد اجتماعی و فرهنگی تروما چیست ؟
تاب‌آوری در برابر تروما نیز تحت تأثیر فرهنگ است؛ باورها، ارزش‌ها، حمایت‌های اجتماعی و هویت جمعی نحوه‌ی مقابله و بازیابی روانی فرد را شکل می‌دهند و تعیین می‌کنند که تجربه‌ی آسیب روانی چگونه پردازش و مدیریت شود.
دکترمحمدرضا مقدسی پدر تاب آوری ایران معتقد است تروما تنها یک مسئله‌ی فردی نیست. فرهنگ نحوه معناگذاری، ابراز هیجانات، حمایت اجتماعی، هویت، درمان و حتی اثرات بین‌نسلی تروما را شکل می‌دهد.
به گزارش میگنا، تروما، روان‌زخم یا ضربه روانی، یکی از پدیده‌های پیچیده و چندبعدی در روانشناسی است که تنها به تجربه‌های شخصی محدود نمی‌شود. این مفهوم شامل طیف وسیعی از تجربیات دردناک است که می‌توانند بر ذهن، بدن و روح انسان تأثیر بگذارند. تروما می‌تواند به شکل جمعی و فرهنگی نیز تجربه شود.
دکتر محمدرضا مقدسی پدر تاب آوری ایران بر این باور است که تجربه‌ی ضربه روانی تنها یک مسئله‌ی فردی نیست. فرهنگ نحوه‌ی معناگذاری، ابراز هیجانات، حمایت اجتماعی، هویت، درمان و حتی اثرات بین‌نسلی تروما را شکل می‌دهد. درک این ابعاد برای روانشناسان، جامعه‌شناسان و تمامی افرادی که با سلامت روان افراد سر و کار دارند، حیاتی است تا بتوانند راهکارهای مؤثر و منطبق با فرهنگ ارائه دهند.
تاب‌آوری در برابر تروما نیز تحت تأثیر فرهنگ است؛ باورها، ارزش‌ها، حمایت‌های اجتماعی و هویت جمعی نحوه‌ی مقابله و بازیابی روانی فرد را شکل می‌دهند و تعیین می‌کنند که تجربه‌ی آسیب روانی چگونه پردازش و مدیریت شود.
ابعاد فرهنگی تروما به جنبه‌هایی از تجربه‌ی ضربه روانی گفته می‌شود که تحت تأثیر فرهنگ، باورها، ارزش‌ها و ساختارهای اجتماعی یک جامعه شکل می‌گیرند.
به عبارت دیگر، فرهنگ نحوه‌ی تجربه، بیان، درک و حتی درمان تروما را تعیین میکند.
این ابعاد چندگانه هستند و می‌توان آن‌ها را در چند دسته‌ی اصلی توضیح داد:
1. بعد تفسیر و معناگذاری
فرهنگ بر نحوه‌ی تفسیر یک حادثه‌ی آسیب‌زا تأثیر می‌گذارد. دو فرد که در دو فرهنگ متفاوت همان حادثه را تجربه می‌کنند، ممکن است واکنش‌های روانی کاملاً متفاوتی نشان دهند. برای مثال، در فرهنگی که تاب‌آوری و صبر ارزش بالایی دارد، تجربه‌ی تروما ممکن است با سکوت و درونی کردن رنج همراه باشد، در حالی که در فرهنگی دیگر، بیان درد و جستجوی حمایت اجتماعی یک رفتار پذیرفته‌شده است.
2. بعد ابراز احساسات و رفتار
شیوه‌های ابراز هیجانات و واکنش به استرس و درد روانی، از فرهنگ نشأت می‌گیرد. در برخی فرهنگ‌ها گریه، فریاد یا ابراز ترس ممکن است نشانه‌ی ضعف تلقی شود و افراد از بیان آن اجتناب کنند. این محدودیت فرهنگی می‌تواند فرآیند بهبود روانی را کند یا پیچیده کند. برعکس، فرهنگ‌هایی که به ابراز هیجانات اجازه می‌دهند، زمینه‌ی حمایت اجتماعی و درمان را تسهیل می‌کنند.
3. بعد حمایت اجتماعی و شبکه‌های فرهنگی
فرهنگ تعیین میکند که چه نوع حمایت اجتماعی در دسترس است. در جوامع جمع‌گرایانه، خانواده و اجتماع نقش مهمی در حمایت از افراد آسیب‌دیده دارند و تجربه‌ی تروما به صورت جمعی پردازش می‌شود. در جوامع فردگرایانه، فرد ممکن است بیشتر به راهکارهای فردی یا درمان حرفه‌ای متکی باشد. دسترسی یا نبود این شبکه‌ها، شدت و طول مدت تأثیرات تروما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
4. بعد تروماهای جمعی و تاریخی
تروما تنها محدود به تجربه‌های شخصی نیست. فرهنگ و تاریخ می‌توانند خود منبع تروما باشند. نسل‌کشی، استعمار، جنگ، مهاجرت اجباری یا سرکوب‌های فرهنگی نمونه‌هایی از تروماهای جمعی هستند که بر گروه‌های بزرگی از افراد تأثیر می‌گذارند و حتی ممکن است نسل‌های بعدی را نیز متاثر کنند. این نوع تروما در حافظه‌ی فرهنگی جامعه ثبت می‌شود و با روایت‌ها، خاطرات و رفتارهای اجتماعی منتقل می‌شود.
5. بعد هویت فرهنگی و معنای فردی
تجربه‌ی تروما می‌تواند بر هویت فرهنگی فرد تأثیر بگذارد. برخی افراد پس از تجربه‌ی آسیب روانی، احساس بیگانگی یا جدایی از فرهنگ خود پیدا می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است هویت فرهنگی خود را بازسازی و تقویت کنند. این بعد فرهنگی، نقش مهمی در فرآیند بازسازی روانی و بهبود دارد.
6. بعد دسترسی به درمان و پذیرش فرهنگی
فرهنگ تعیین میکند که چه نوع درمان‌ها و مداخلاتی پذیرفتنی و مؤثر هستند. باورها، نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی ممکن است افراد را به سمت درمان سنتی، معنوی یا روانشناختی هدایت کنند. بنابراین، درمانگرانی که به حساسیت‌های فرهنگی توجه می‌کنند، می‌توانند فرآیند درمان را با سرعت و اثربخشی بیشتری پیش ببرند.
در حقیقت، تجربه‌ی تروما به شدت با فرهنگ، باورها، ساختارهای اجتماعی و تاریخ هر جامعه درهم تنیده است.
اما واقعا تروما چیست؟
تروما نوعی واکنش روانی است که وقتی فرد در معرض یک تجربه‌ی بسیار استرس‌زا یا تهدیدآمیز قرار می‌گیرد، شکل می‌گیرد. این تجربه می‌تواند ناشی از بلایای طبیعی، تصادفات، خشونت، جنگ، سوءاستفاده یا حتی تبعیض و فشارهای اجتماعی باشد.
هنگامی که یک فرد تجربه تروما را پشت سر می‌گذارد، ذهن و بدن او وارد حالت آماده‌باش می‌شوند تا با تهدید مقابله کنند.
اما اگر شدت تجربه از حد تحمل روانی فرد فراتر رود، اثرات آن می‌تواند طولانی‌مدت باشد و شامل اضطراب، افسردگی، احساس گناه، بی‌اعتمادی به دیگران، کابوس‌های شبانه و حتی اختلالات جسمانی شود.
تروما تنها محدود به حادثه‌های ناگهانی و آشکار نیست. فشارهای مزمن، تبعیض سیستماتیک، نابرابری اجتماعی و استرس‌های فرهنگی نیز می‌توانند باعث شکل‌گیری تروما شوند. برای مثال، افرادی که در جوامعی با ساختارهای نابرابر و محدودکننده زندگی می‌کنند، ممکن است حتی بدون تجربه‌ی حادثه‌ی ناگهانی، علائم تروما را نشان دهند. این نوع تروما که ریشه در شرایط اجتماعی و فرهنگی دارد، به عنوان ترومای ساختاری یا تروماهای فرهنگی شناخته می‌شود.
نقش فرهنگ در تجربه و بازنمایی تروما
فرهنگ به عنوان مجموعه‌ای از باورها، ارزش‌ها، سنت‌ها و الگوهای رفتاری، نقش مهمی در تجربه، بیان و درمان تروما دارد. نحوه‌ی درک درد و رنج، روش‌های مقابله با استرس، شیوه‌های حمایت اجتماعی و حتی مفهوم سلامت روان در جوامع مختلف تفاوت‌های زیادی دارد. این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که تروما یک پدیده‌ی صرفاً روانشناختی نیست، بلکه یک پدیده‌ی فرهنگی نیز محسوب می‌شود.
در برخی فرهنگ‌ها، ابراز احساسات و بیان ناراحتی به عنوان نشانه‌ی ضعف تلقی می‌شود، در حالی که در فرهنگ‌های دیگر، بیان احساسات راهی برای تسکین روانی و تقویت حمایت اجتماعی است. برای مثال، در برخی جوامع آسیایی، سکوت و تحمل رنج به عنوان فضیلت شناخته می‌شود و افراد ممکن است از صحبت درباره‌ی تجربیات دردناک خود خودداری کنند.
در مقابل، در بسیاری از جوامع غربی، به اشتراک گذاشتن تجربیات و دریافت حمایت روانشناختی تشویق می‌شود. این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که فرهنگ بر نحوه‌ی شکل‌گیری، تجربه و حتی درمان تروما تأثیر مستقیم دارد.
ترومای جمعی و فرهنگی
تروما تنها محدود به تجربه‌ی فردی نیست؛ گاهی یک ملت یا گروه بزرگ از مردم، تجربه‌های دردناک را به شکل جمعی پشت سر می‌گذارند. این نوع تروماها به عنوان تروماهای جمعی یا فرهنگی شناخته می‌شوند و می‌توانند ناشی از جنگ، نسل‌کشی، استعمار، مهاجرت اجباری، سرکوب فرهنگی یا فجایع طبیعی باشند. تأثیر این نوع تروماها ممکن است نسل‌ها ادامه پیدا کند و در رفتار، باورها و حتی واکنش‌های احساسی نسل‌های بعدی بازتاب یابد.
مثلاً کودکان و نوه‌های بازماندگان نسل‌کشی یا جنگ ممکن است بدون تجربه‌ی مستقیم آن حادثه، علائم اضطراب، بی‌اعتمادی یا افسردگی را از طریق روایت‌ها، خاطرات و رفتارهای خانواده تجربه کنند. این پدیده تحت عنوان **تروما بین نسلی** شناخته می‌شود و نشان می‌دهد که تروما می‌تواند از طریق فرهنگ و ساختارهای اجتماعی منتقل شود.
تاثیرات روانی و جسمانی تروما
تروما تأثیرات گسترده‌ای بر روان و بدن انسان دارد. از منظر روانشناسی، تروما می‌تواند باعث اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از تروما (PTSD)، بی‌خوابی، کابوس، مشکلات تمرکز و حتی اختلالات هویت شود. از منظر جسمانی، تروما می‌تواند سیستم عصبی، سیستم ایمنی و هورمون‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و باعث بیماری‌های مزمن، اختلالات گوارشی، سردردهای مزمن و حتی بیماری‌های قلبی شود. این تأثیرات نشان می‌دهند که تروما یک تجربه‌ی جامع است که ذهن و بدن را به طور همزمان درگیر میکند.
فرهنگ و درمان تروما
درمان تروما بدون در نظر گرفتن فرهنگ، نمی‌تواند اثربخش باشد. درمانگرانی که به حساسیت‌های فرهنگی توجه می‌کنند، می‌توانند با درک باورها، ارزش‌ها و شیوه‌های مقابله‌ی فرهنگی فرد، فرآیند درمان را تسهیل کنند. این رویکرد تحت عنوان درمان فرهنگی-حساس (Culturally Sensitive Therapy) شناخته می‌شود و در آن، درمانگر با شناخت پیش‌زمینه‌ی فرهنگی، کمک میکند تا فرد بتواند تجربه‌ی تروما را بازشناسی کرده و فرآیند بهبودی را طی کند.
درمان‌های فرهنگی-حساس می‌توانند شامل روش‌های مختلفی باشند، از جمله روان‌درمانی، هنر درمانی، گروه‌های حمایتی فرهنگی، مدیتیشن، تمرینات تنفسی و فعالیت‌های معنوی که با فرهنگ فرد همخوانی دارند. این روش‌ها به افراد کمک می‌کنند تا احساس امنیت کنند، درد روانی خود را تخلیه کنند و ارتباط مجدد با جامعه و فرهنگ خود برقرار کنند.
اهمیت درک تروما و فرهنگ برای جامعه
درک رابطه تروما و فرهنگ تنها برای روانشناسان و درمانگران اهمیت ندارد. این درک برای همه‌ی افراد جامعه حیاتی است، زیرا هر جامعه‌ای با زخم‌های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی خود روبه‌رو است. نادیده گرفتن این زخم‌ها می‌تواند مانع از بهبود فردی و جمعی شود. برای ساختن جامعه‌ای سالم‌تر، لازم است یاد بگیریم که تروما را بدون قضاوت ببینیم و با درک تفاوت‌های فرهنگی، به یکدیگر کمک کنیم.
آگاهی از تروما و فرهنگ همچنین می‌تواند به سیاست‌گذاران، مدیران آموزشی و کارفرمایان کمک کند تا محیط‌هایی حمایتی و سازنده ایجاد کنند. برای مثال، مدارس و دانشگاه‌ها می‌توانند برنامه‌های آموزشی و حمایتی طراحی کنند که تروماهای دانش‌آموزان و دانشجویان را در نظر بگیرد و فضایی امن برای بیان احساسات فراهم کند. سازمان‌ها نیز می‌توانند سیاست‌هایی ایجاد کنند که فشارهای روانی ناشی از محیط کاری و نابرابری‌های فرهنگی را کاهش دهند.
تروما و هویت فرهنگی
هویت فرهنگی نیز تحت تأثیر تروما قرار می‌گیرد. تجربه‌ی تروما می‌تواند باعث تغییر نگرش فرد نسبت به فرهنگ خود شود؛ گاهی فرد احساس بیگانگی و فاصله از فرهنگ خود پیدا میکند و گاهی تجربه‌های جمعی باعث تقویت هویت فرهنگی و همبستگی اجتماعی می‌شوند. برای مثال، بازماندگان جنگ یا مهاجرانی که با سرکوب فرهنگی مواجه شده‌اند، ممکن است هویت فرهنگی خود را بازسازی کنند و آن را به نسل‌های بعدی منتقل کنند.
راهکارهای مقابله و بهبود تروما
مقابله با تروما نیازمند رویکردی جامع است که هم ابعاد فردی و هم ابعاد فرهنگی را در نظر بگیرد. حمایت اجتماعی، بیان احساسات، درمان روانشناختی، مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و معنوی و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای از جمله روش‌هایی هستند که می‌توانند فرآیند بهبود را تسهیل کنند. توجه به فرهنگ فرد در این فرآیند اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا روش‌های مقابله‌ای و ابزارهای درمانی باید با باورها و ارزش‌های فرهنگی هماهنگ باشند.
سخن پایانی و نتیجه گیری:
تروما پدیده‌ای چندبعدی است که ذهن، بدن و روح انسان را درگیر میکند و تجربه‌ی آن تحت تأثیر فرهنگ و ساختارهای اجتماعی قرار دارد. فهم رابطه‌ی تروما و فرهنگ برای درمان مؤثر و حمایت از سلامت روان فرد و جامعه ضروری است. فرهنگ نه تنها نحوه‌ی تجربه و بازنمایی تروما را شکل می‌دهد، بلکه نقش مهمی در فرآیند درمان و بازسازی روانی دارد. برای ساختن جامعه‌ای سالم و تاب‌آور، لازم است تروما را بدون قضاوت ببینیم، تفاوت‌های فرهنگی را درک کنیم و با حمایت اجتماعی و فرهنگی، راه بهبودی را برای همگان فراهم کنیم.
فرهنگ تعیین میکند که چگونه افراد با فشارهای روانی و آسیب‌های روانی مقابله می‌کنند، چه نوع حمایت اجتماعی دریافت می‌کنند و چگونه هیجانات خود را بیان می‌کنند. در جوامع جمع‌گرا، تاب‌آوری غالباً با اتکا به خانواده و اجتماع تقویت می‌شود، در حالی که در فرهنگ‌های فردگرا، مهارت‌های فردی و روش‌های روانشناختی نقش بیشتری دارند. باورهای معنوی، سنت‌ها و ارزش‌های فرهنگی نیز مسیرهای مقابله و بازیابی روانی را شکل می‌دهند.
دکترمحمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری تاکید میکند تروما و فرهنگ دو جنبه جدایی‌ناپذیر از تجربه‌ی انسانی هستند که با شناخت و درک عمیق آن‌ها می‌توانیم مسیر بهبود فردی و جمعی را هموار کنیم و جامعه‌ای پر از همدلی، درک متقابل و تاب‌آوری روانی بسازیم.
لینک کوتاه: کپی لینک
چرا بطری ماءالشعیر سبز یا قهوهای است؟ پاسخ چیزی نیست که انتظارش را دارید ۷ درخت میوه که میتوانید در فصل پاییز بکارید جانوران حیرتانگیزی که در اعماق آبهای نزدیک به قطب جنوب کشف شده‌اند درباره ابوالهول بزرگ چه میدانیم؟ حالا میتوانید شیشه مایع آیفون را مات کنید! طرز تهیه خورشت پسته ، لوکس ترین غذا راهنمای کاشت گوجه گلابی زرد در گلدان طرز تهیه کیک قهوه با کرم کره ای کاپوچینو طرز تهیه ترشی بادمجان مخلوط چطور مرغ کامل را برش بزنیم؟ نکات و فوتوفن تکه کردن تمیز و آسان کالری چیزکیک چقدر است؟ چرا اپل هنوز جک هدفون را از مکبوکهای خود حذف نکرده است؟ ارزانترین مدل آیفون ۱۷ با قیمت باورنکردنی وارد ایران شد از ساعت ۱۱ تا ۱۸ روز ۱۳ آبان ۱۳۵۸ در سفارت امریکا چه گذشت؟ (+عکس) پرقدرت ترین گوشی های حال حاضر دنیا از این پردازنده استفاده می کنند
اخبار و تحلیل های ترکیه