شادکامی در علم روانشناسی به صورت یک حالت روحی-روانی پایدار تعریف میشود که با احساس رضایت، خوشحالی و بهزیستی ذهنی همراه است. به طور علمی، شادکامی ترکیبی از هیجانهای مثبت، رضایت از زندگی و فقدان هیجانهای منفی مانند افسردگی و اضطراب است.
به گزارش میگنا، عفت حیدری فرهنگ یار تاب آوری ایران در ادامه تاکید میکند این مفهوم فراتر از یک احساس گذرای خوشحالی است و به بهزیستی پایدار و نگرش مثبت فرد نسبت به زندگی اشاره دارد که عملکرد و روابط اجتماعی او را بهبود میبخشد. برخی روانشناسان، شادکامی را به عنوان «هیجان مثبت» میدانند که نقش مهمی در بهبود فرآیندهای فیزیولوژیک و روانی انسان دارد؛ به طور کلی شادکامی از مهمترین شاخصهای سلامت روان و کیفیت زندگی معرفی شده است.
در روانشناسی، شادکامی به دو بعد عاطفی و شناختی تقسیم میشود. بُعد عاطفی شامل هیجانات مثبت و تجربه حالاتی چون سرور و نشاط است که فرد را بشاش و سرزنده نشان میدهد. بُعد شناختی نیز شامل نگرش مثبت و رضایت کلی فرد از زندگی و اتفاقات اطرافش است. این دو بعد در کنار هم باعث میشوند فرد شادکام نه تنها خود احساس بهتری داشته باشد بلکه در تعاملات اجتماعی بهتر عمل کند و روابط مثبتتری برقرار نماید. همچنین برخلاف تصور اشتباه شادکامی تنها نبود افسردگی نیست؛ بلکه فقدان هیجانهای منفی شرط لازم اما کافی برای شادکامی نیست.
اهمیت شادکامی در روانشناسی مثبتنگر بسیار برجسته است چراکه شادکامی موجب بهبود عملکرد فردی، افزایش خلاقیت، سلامت جسم و روان، و طول عمر میشود. افراد شادکام معمولاً روابط اجتماعی مستحکمتری دارند، بخشندهتر و همدلتر هستند و نگاه خوشبینانهتری به زندگی دارند. این حالت پایدار در فرد باعث میشود که بتواند با استرسها و مشکلات زندگی بهتر مقابله کند و کیفیت زندگی خود را در حوزههای مختلف همچون شغل، خانواده، و سلامت بهبود بخشد. بنابراین شادکامی به عنوان یکی از داراییهای روانی مهم، زمینهساز بهزیستی و شکوفایی انسان تلقی میشود.
از دیدگاه علمی، تحقیقات نشان میدهد که شادکامی نه تنها به شادی گذرا محدود نمیشود بلکه یک ساختار پیچیده است که شامل رضایت از زندگی کلی و هیجانهای مثبت مستمر است. مدلهای نظری مانند مدل پرما (PERMA) مارتین سلیگمن، پنج مولفه اصلی برای شادکامی معرفی کردهاند: هیجان مثبت، تعامل اجتماعی، معنا و هدفمندی، موفقیت و سلامت روان. این مدلها به روانشناسان و مداخلات روانشناسی کمک میکند تا روشهای علمی و کاربردی برای ارتقای شادکامی طراحی کنند. به این ترتیب، شادکامی یک موضوع کلیدی در پژوهشهای روانشناسی معاصر است که آثار عمیقی بر بهبود کیفیت زندگی افراد دارد.
رابطه میان شادکامی و تابآوری از جمله موضوعات کلیدی در روانشناسی مثبتنگر است که نشاندهنده پیوند عمیق میان احساسات مثبت و توانایی فرد در مقابله با مشکلات زندگی است. شادکامی عبارت است از تجربهی احساس رضایت، خوشبختی و رفاه روانی که با هیجانهای مثبت و رضایت از زندگی همراه است، در حالی که تابآوری به عنوان ظرفیت فرد برای سازگاری و بازیابی روانی در برابر استرسها و بحرانها تعریف میشود. پژوهشهای متعددی نشان دادهاند که افراد تابآور معمولاً از سطح بالاتر شادکامی برخوردارند، زیرا تابآوری به آنها کمک میکند تا با چالشها بهتر کنار بیایند و احساس رضایت و خوشحالی را در زندگی حفظ کنند.
تابآوری توانمندی فعال فرد در مدیریت شرایط استرسزا و حفظ سلامت روانی است. افراد تابآور معمولاً هیجانات مثبت بیشتری تجربه میکنند که این خود عامل مهمی در افزایش شادکامی است. در واقع، شادکامی میتواند نتیجه مستقیم افزایش تابآوری باشد، چرا که تابآوری به افراد امکان میدهد تعادل عاطفی خود را حفظ کنند و به جای تسلیم شدن در برابر مشکلات، راهحلهای خلاقانه بیابند و بیشتر بر جنبههای مثبت زندگی تمرکز کنند. این رابطه مثبت میان تابآوری و شادکامی تأیید شده که افراد تابآور به لحاظ روانی سالمتر، مقاومتر و خوشبینتر هستند و این عوامل خود حلقه بازخوردی برای افزایش شادکامی ایجاد میکند.
مطالعات تجربی نیز حاکی از آن است که تابآوری نقش میانجی و تعدیلکننده در مسیر رسیدن به شادکامی دارد. برای مثال، در پژوهشهایی آمده است که ویژگیهای شخصیتی مانند برونگرایی، وظیفهشناسی و روانرنجوری با تابآوری ارتباط دارند و از طریق تابآوری بر شادکامی تأثیرگذار هستند؛ یعنی تابآوری میتواند اثر شخصیت فرد را بر میزان شادکامی تعدیل کند.
همچنین هوش عاطفی و هوش معنوی نیز میانجیهایی مهم در رابطه شادکامی و تابآوری هستند، بدین معنا که این نوع از انواع هوش میتوانند توانمندی فرد در مقابله با مشکلات را افزایش داده و در نتیجه سطح شادکامی را ارتقا دهند. این نشاندهنده پیچیدگی و چندلایه بودن رابطه میان این دو مفهوم است که میتوان آن را در قالب مدلهای مفهومی در نظر گرفت.
عفت حیدری عضو ارشد خانه تاب آوری که ترجمه کتاب شادمانی درونی را نیز در کارنامه خود دارد درخاتمه آورده است تقویت تابآوری میتواند راهکاری مؤثر برای افزایش شادکامی افراد باشد. با آموزش مهارتهای تابآوری، افراد میآموزند چگونه در مواجهه با مشکلات، انعطافپذیری بیشتری داشته باشند و به جای تمرکز بر ناکامیها، به دنبال فرصتهای رشد و پیشرفت باشند.
این امر نه تنها منجر به بهبود کیفیت زندگی میشود بلکه باعث افزایش سلامت روانی و اجتماعی افراد و جوامع خواهد شد. پژوهشها همچنین حاکی از این هستند که تابآوری میتواند با حفظ جو عاطفی مثبت در خانواده، زمینهساز شادی بیشتر شود و رضایت از زندگی را تقویت نماید. در نتیجه، رابطه شادکامی و تابآوری یک رابطه دوسویه است که هر یک میتواند به افزایش دیگری کمک کند و به این ترتیب فرد را در مسیر زندگی موفقتر و خوشبختتر قرار دهد.
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر