عصر ایران؛ باران ستوده*- از رونمایی جنجالی گوشی هوشمند آیفون توسط بنیانگذار اپل درژانویه 2007 تا پیشنهاد نقش بستن تصویر استیو جابز بر روی سکه یک دلاری آمریکا در سال 2026 نوزده سال فاصله است.
نوآوری بزرگی که دنیا را دگرگون کرد نه تنها صفحه کلید فیزیکی را به آرشیو تاریخ سپرد بلکه ضمن ادغام چندین دستگاه همچون « یک iPod با صفحهی لمسی، یک تلفن و یک دستگاه ارتباطی اینترنتی » زندگی جدیدی را پیشکش انسان کرد. این تحقق همان وعدهای بود که جابز به هوادارانش داده بود که«امروز، اپل قصد دارد تلفن را دوباره اختراع کند!»
نوآوری جابز به نقطه عطفی در دنیای فناوری تبدیل شد. در این زمانه، بسیاری روزگار گوشیهای غیرلمسی را فراموش کرده و اسکرول کردن به عادت روزانه نوع بشر بدل شده است.
ادای دین کالیفرنیا به جابز
رونمایی جابز از آیفون در نمایشگاه Macworld Expo 2007 سانفرانسیسکو کالیفرنیا در واقع آغازی برای راهی پرهیجان، جذاب و تاریخی بود. مسیری با تحول مداوم و اعجاب برانگیز. جابز برای این راه، شعاری جالب نیز انتخاب کرده بود؛« این تازه شروعشه!»
ایالت کالیفرنیا به دلیل برخورداری از درآمد سرشار اپل، آنقدر به استیو جابز مدیون است که پیشنهاد داد تا تصویراستیو جابز جوان با لباس معروف یقه اسکی، شلوار جین و کفش ورزشی در برابر تپههای پوشیده از بلوط شمال کالیفرنیا بر روی سکه یک دلاری نقش ببندد.
انتخاب شعاری درخورعملکرد جابز کاری بس سخت و دشوار بود اما در نهایت شعار «چیزی شگفتانگیز بسازmake something wonderful » » انتخاب شد که میتواند تا حدود زیادی گویای نقشی باشد که جابز درعرصه تکنولوژی جهانی ایفا کرده است.
رویکرد درخور تحسین
نقطه شروع پروژه American Innovation Dollar با هدف تجلیل از نوآوریهای برجسته و چهرههای پیشرو آمریکایی از سال 2018 آغاز و قرار است تا سال 2032 ادامه یابد.
مرور سکههای طراحی شده دراین پروژه انسان را به عمق تاریخ میبرد جایی که انسان به کمک نوآوریها، زندگی بهتری را تجربه کرد.
در «سال 2018» امضای جورج واشنگتن و چهارعدد چرخ دنده؛ «سال2019 » لامپ ادیسون، ویروس فلج اطفال با میکروسکوپ، کاشت دستی بذر؛ «سال 2020 »مقیاس متغیر گربر، تلفن، تلسکوپ فضایی هابل، سپتیما کلارک (معلمی از کارولینای جنوبی که به عنوان مادربزرگ جنبش حقوق مدنی شناخته شده وموضوع دستمزد کمتر به معلمان سیاهپوست در مقایسه با معلمان سفیدپوست را به دادگاه کشاند) ؛ «سال 2021» سیستم بازی ویدئویی خانگی، پل خلیج چساپیک – تونل، کانال ایری و آموزش عالی؛ «سال 2022» قایق تفریحی ریلاینس، اسنوبورد، موسیقی بلوگرس کنتاکی، سازمان دره تنسی؛ «سال 2023» راه آهن زیرزمینی، قایق هیگینز، صنعت خودرو، اولین پیوند ریه انسان، «سال 2024 » گاوآهن فولادی، موشک ساترن، فیبریلاتور DC، جورج واشنگتن کارور در آزمایشگاه (دانشمند کشاورزی و اصلاحکننده خاک و بهبود دهنده زندگی کشاورزان)؛ «سال 2025» ری مونتاگ(مدیر زن نیروی دریایی ایالات متحده که با یک برنامه کامپیوتری طراحی کشتی را متحول کرد)، خط مونتاژ خودرو، شاتل فضایی ،ایستگاه فضایی بینالمللی بر روی سکه نقش بست.
پیشنهادهای مطرح شده برای«سال 2026» شامل تصویر نورمن بورلاگ برنده جایزه صلح نوبل درسال 1970 (پدر انقلاب سبز، عامل افزایش تولید مواد غذایی و نجات دهنده جان کشاورزان) ، طرحی از استیو جابز، ابر رایانه ، تبرید سیار اختراع فردریک مککینلی جونز بود.
و اما پایان
اگر نقوش ضرب شده روی سکهها در اعصار مختلف از لیدیه و حکمرانی آشور تا همین یک سده اخیر مورد بررسی قرار گیرد، آشکار میشود که در اکثر موارد تصویر و نام شاهان، قدیسان، قهرمانهای جنگ و صاحبان قدرت به آنها اختصاص یافته است. کمتر تحلیلگر و اندیشمندی نیز به این امر خرده میگرفت.
نقش بستن چهرههای دیگر نیز برای عامه چندان رضایت بخش به نظر نمیرسید، اما در تاریخ معاصر که بسیاری از پارادیمها و انگارههای دوران سنتی با خدشه و چالش مواجه شده است، در این زمینه نیز میتوان دگرگونیهایی را مشاهده کرد. در حالیکه نقش بستن تصویر دونالد ترامپ بر روی سکه یک دلاری به مایه انتقاد و استهزای بسیاری در رسانههای آمریکایی تبدیل شد، اعلام انتشار اخباری درباره ضرب سکه با تصویر بزرگان اندیشه، علم و نوآوری-حتی به صورت کلکسیونی- از سوی افکار عمومی مورد استقبال قرار گرفت.
انتخاب استیو جابز نیز از همین منظر قابل تامل بیشتر است. او را میتوان شمایل نوآوری و ابتکار در ابتدای هزاره سوم دانست. بنابر نظریه «انتشار نوآوری» (Diffusion of innovations) اورت راجرز، افراد «متهور و جسور» در دسته نوآوران (Innovator) قرار میگیرند که در بالاترین حد از ریسک پذیری قرار گرفته و از شکست ابایی نداشته باشند.
هرچند که با حرکت شتابان قطار تکنولوژی احتمالا تا چند دهه دیگر سکهها و اسکناسها هم به سرنوشت تمبرهای پستی دچار خواهند شد، اما نفس تقارن ضرب این دو سکه که یکی نماد تکرار سنت نزدیک به 3هزار ساله و یکی شمایل آینده است میتواند برای بسیاری قابل تامل باشد.
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر